Εγκεφαλικό / Ανεπάρκεια καυσίμων – Εγκεφαλικό

Εγκεφαλικό

Ανεπάρκεια καυσίμων – Εγκεφαλικό

Όταν οι άνθρωποι ξαφνικά εκδηλώνουν αδυναμία στη μία πλευρά του σώματός τους, συνήθως οφείλεται σε εγκεφαλικό επεισόδιο που έχει πλήξει την αντίθετη πλευρά του εγκεφάλου. 
Το αίσθημα ισορροπίας, η γλώσσα και η ομιλία, επίσης επηρεάζονται. 
Μερικές φορές αυτές οι διαταραχές βελτιώνονται με την πάροδο του χρόνου, ακόμη και σε προφανή φυσιολογικό βαθμό, αλλά το εγκεφαλικό εξακολουθεί να αποτελεί πολύ κοινή αιτία θανάτου και αναπηρίας. 
Τα εγκεφαλικά επεισόδια διαφέρουν σε είδος και μέγεθος και οι συνέπειές τους εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το τμήμα του εγκεφάλου που έχει προσβληθεί.

Το λάθος εντοπίζεται στη διακοπή της παροχής ενέργειας που χρειάζεται ο εγκέφαλος για να λειτουργήσει. Οι νευρώνες και τα γλοιακά κύτταρα χρειάζονται καύσιμα για να λειτουργήσουν και να επιβιώσουν. Τα καύσιμα παροχετεύονται μέσω των τεσσάρων κύριων αιμοφόρων αγγείων που προμηθεύουν τον εγκέφαλο. Τα πιο σημαντικά καύσιμα είναι το οξυγόνο και οι υδατάνθρακες υπό μορφή γλυκόζης. Όλοι αυτοί οι παράγοντες προσφέρουν την πρώτη ύλη για την παραγωγή ATP – το ενεργειακό νόμισμα των κυττάρων. Αυτή η ενέργεια (βλ. Κεφάλαια 2 και 3) είναι απαραίτητη για την καθοδήγηση της ροής φορτισμένων ιόντων, που αποτελούν τη βάση της ηλεκτρικής δραστηριότητας των νευρώνων. Περίπου δύο τρίτα της ενέργειας ενός νευρώνα χρησιμοποιούνται για την τροφοδοσία ενός ενζύμου που ονομάζεται ATPάση Νατρίου/Καλίου, η οποία επαναφορτίζει τα ιόντα νατρίου και καλίου μετά από ένα δυναμικό ενέργειας.

Εικόνα που δείχνει τη βλάβη στον εγκέφαλο μετά από το εγκεφαλικό επεισόδιο και τη σκιασμένη περιοχή γύρω από την εστία που βρίσκεται σε κίνδυνο.

Στο παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (ΠΙΕ), σταματάει η παροχή αίματος σε ένα τμήμα του εγκεφάλου και διακόπτεται η παροχή ATP. Οι νευρώνες δε μπορούν να επαναφορτίσουν τα ιόντα τους και έτσι δε μπορούν πλέον να μεταδώσουν δυναμικά ενέργειας. Αν, για παράδειγμα, αποκόπταμε την παροχή αίματος στον κινητικό φλοιό του αριστερού ημισφαιρίου, θα παρέλυε το δεξί χέρι και πόδι. Αν η απόφραξη περάσει γρήγορα, οι νευρώνες μπορούν να ξαναφτιάξουν ATP, να επαναφορτίσουν τις μεμβράνες τους και να ανακτήσουν φυσιολογική λειτουργία. Ευτυχώς, στα ΠΙΕ δε συμβαίνει μόνιμη βλάβη.

Στο εγκεφαλικό επεισόδιο η κατάσταση είναι πιο σοβαρή. Αν αποκοπεί η παροχή του αίματος για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να προκληθεί μη αναστρέψιμη βλάβη. Υπό την απουσία του ATP, τα κύτταρα δε μπορούν να διατηρήσουν την ομοιόστασή τους, μπορεί να διογκωθούν και να εκραγούν. Οι νευρώνες μπορεί επίσης να εκπολωθούν αυθόρμητα και να απελευθερώσουν δυνητικά τοξικούς νευροδιαβιβαστές, όπως το γλουταμικό οξύ. 
Και τα γλοιακά κύτταρα, που φυσιολογικά μαζεύουν την περίσσεια γλουταμικού μέσω μιας αντλίας που λειτουργεί με ATP, σταματούν να δουλεύουν. Όταν δεν υπάρχει ενέργεια, η ζωή ενός εγκεφαλικού κυττάρου γίνεται πολύ επισφαλής.

Μέσα από προσεκτική μελέτη όλων όσων συμβαίνουν σε ένα εγκεφαλικό, οι νευροεπιστήμονες κατάφεραν να αναπτύξουν νέες θεραπείες. Τα περισσότερα εγκεφαλικά προκαλούνται από θρόμβους του αίματος που φράσσουν τα αγγεία. Η θεραπεία με ένα «θρομβολυτικό» φάρμακο που ονομάζεται ιστικός ενεργοποιητής του πλασμινογόνου (TPA) μπορεί να διαλύσει το θρόμβο και να αποκαταστήσει την αιματική ροή. Αν χορηγηθεί γρήγορα, το TPA μπορεί να έχει σημαντικά θεραπευτικά αποτελέσματα. 
Δυστυχώς, η ταχεία χορήγηση ενός τέτοιου φαρμάκου σε ένα ασθενή με εγκεφαλικό δεν είναι εύκολη, καθώς δεν είναι πάντα εύκολο η οικογένεια του πάσχοντα να καταλάβει τι έχει συμβεί.

Μία νέα θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει μία κατηγορία φαρμάκων που αποκλείουν νευροδιαβιβαστές, όπως το γλουταμικό οξύ, που φτάνουν σε τοξικά επίπεδα κατά τη διάρκεια του εγκεφαλικού. Αυτά τα φάρμακα μπορούν να αποκλείσουν είτε τους ίδιους τους υποδοχείς γλουταμικού, είτε τις ενδοκυττάριες αλυσίδες μετάδοσης σήματος, που ενεργοποιούνται από το γλουταμικό. Πολλά φάρμακα αυτού του είδους βρίσκονται υπό ανάπτυξη. Δυστυχώς, κανένα μέχρι στιγμής δεν βρέθηκε να είναι αποτελεσματικό στο εγκεφαλικό.
panacea.med.uoa.gr