.gif)
ΤΟ ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ
Τα πνευματικά δικαιώματα είναι κατοχυρωμένα 2002 ©
Όταν το άγχος από τη σύγκρουση μεταξύ συνειδητού και υποσυνειδήτου γίνει υπερβολικό, τότε έχουμε νεύρωση που οδηγεί σε ψυχοσωματικά συμπτώματα, ψυχολογικά προβλήματα και ενίοτε σε σωματοψυχικές διαταραχές.
Τα ψυχολογικά προβλήματα της νεύρωσης εκδηλώνονται με σωματικά συμπτώματα όπως :
αϋπνία, σπαστική κολίτιδα ή αλλιώς σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (αέρια στο έντερο, συχνά δυσκοιλιότητα
ή διάρροια και έπειξη - δηλαδή επιτακτική ανάγκη - προς αφόδευση), ταχυκαρδία, τσιμπήματα στο στήθος, `` φτερουγίσματα΄΄ στην καρδιά, πάρα πολύ σπάνια προκάρδιο άλγος (πόνος στην καρδιά), ταχύπνοια, υπεραερισμός, `` κόμπος στο λαιμό΄΄, αναγωγές του γαστρικού περιεχομένου , καούρα, σφίξιμο στο στομάχι, τραύλισμα, σεξουαλικά προβλήματα (στον άνδρα δυσκολία στύσης, στη γυναίκα δυσπαρευνία - δηλαδή πόνος κατά την συνουσία, ``ψυχρότητα΄΄ στο σεξ και ανοργασμικότητα) έκζεμα και κνίδωση, δυσκαταποσία (δυσκολία στην κατάποση), εφίδρωση, ξηροστομία, σιελόρροια, οσφυαλγία, το σύνδρομο χρόνιας κοπώσεως, σφίξιμο των δοντιών (ιδίως τη νύκτα) , πόνος στα δόντια κατά τη μάσηση (οφείλεται στο σφίξιμο των δοντιών ή στο επιπόλαιο βούρτσισμά τους που έχει ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό των ούλων), συχνουρία, πονοκέφαλος, ζαλάδες , αιμωδίες (μυρμηγκιάσματα), υπαισθησίες (μειωμένη αισθητικότητα και ιδίως αίσθηση της αφής) και παραισθησίες, υπερθερμία , προβλήματα μνήμης (αιτία είναι η διάσπαση προσοχής από το άγχος που δημιουργεί προβλήματα στην αποθήκευση και στην ανάκληση των αποθηκευμένων στην μνήμη πληροφοριών), αίσθημα σφιξίματος στο στομάχι, αυξημένα αντανακλαστικά, αυξημένη μυϊκή τάση στους προσωπικούς μύες και στον μετωπιαίο μυ, καθώς και σε άλλους μύες (το άτομο είναι γενικά ``σφιγμένο ΄΄), σχετικά μειωμένη ικανότητα επούλωσης των τραυμάτων , ερυγές (ρεψίματα), λυγξ (λόξυγκας), ανορεξία, αυξημένη όρεξη, βουλιμία, ωχρότητα, νυκτερινή ενούρηση σε παιδιά και εφήβους και πολλά άλλα.
Αυτά λέγονται ψυχοσωματικά συμπτώματα .
Τα ψυχολογικά προβλήματα της νεύρωσης εκδηλώνονται με σωματικά συμπτώματα όπως :
αϋπνία, σπαστική κολίτιδα ή αλλιώς σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (αέρια στο έντερο, συχνά δυσκοιλιότητα
ή διάρροια και έπειξη - δηλαδή επιτακτική ανάγκη - προς αφόδευση), ταχυκαρδία, τσιμπήματα στο στήθος, `` φτερουγίσματα΄΄ στην καρδιά, πάρα πολύ σπάνια προκάρδιο άλγος (πόνος στην καρδιά), ταχύπνοια, υπεραερισμός, `` κόμπος στο λαιμό΄΄, αναγωγές του γαστρικού περιεχομένου , καούρα, σφίξιμο στο στομάχι, τραύλισμα, σεξουαλικά προβλήματα (στον άνδρα δυσκολία στύσης, στη γυναίκα δυσπαρευνία - δηλαδή πόνος κατά την συνουσία, ``ψυχρότητα΄΄ στο σεξ και ανοργασμικότητα) έκζεμα και κνίδωση, δυσκαταποσία (δυσκολία στην κατάποση), εφίδρωση, ξηροστομία, σιελόρροια, οσφυαλγία, το σύνδρομο χρόνιας κοπώσεως, σφίξιμο των δοντιών (ιδίως τη νύκτα) , πόνος στα δόντια κατά τη μάσηση (οφείλεται στο σφίξιμο των δοντιών ή στο επιπόλαιο βούρτσισμά τους που έχει ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό των ούλων), συχνουρία, πονοκέφαλος, ζαλάδες , αιμωδίες (μυρμηγκιάσματα), υπαισθησίες (μειωμένη αισθητικότητα και ιδίως αίσθηση της αφής) και παραισθησίες, υπερθερμία , προβλήματα μνήμης (αιτία είναι η διάσπαση προσοχής από το άγχος που δημιουργεί προβλήματα στην αποθήκευση και στην ανάκληση των αποθηκευμένων στην μνήμη πληροφοριών), αίσθημα σφιξίματος στο στομάχι, αυξημένα αντανακλαστικά, αυξημένη μυϊκή τάση στους προσωπικούς μύες και στον μετωπιαίο μυ, καθώς και σε άλλους μύες (το άτομο είναι γενικά ``σφιγμένο ΄΄), σχετικά μειωμένη ικανότητα επούλωσης των τραυμάτων , ερυγές (ρεψίματα), λυγξ (λόξυγκας), ανορεξία, αυξημένη όρεξη, βουλιμία, ωχρότητα, νυκτερινή ενούρηση σε παιδιά και εφήβους και πολλά άλλα.
Αυτά λέγονται ψυχοσωματικά συμπτώματα .
Αξίζει να σημειωθεί πως πολλά άτομα με άγχος κινδυνεύουν από πνιγμό όταν τρώγουν επιπόλαια. Γενικά όλοι οι άνθρωποι, ιδίως οι νευρωτικοί, πρέπει να μασούν αργά και προσεχτικά την τροφή, να τρώνε στο τραπέζι (όχι όρθιοι) χωρίς να μιλάνε σε άλλους όταν τρώνε και να μην έχουν αλλού στραμμένη την προσοχή τους, για παράδειγμα στην τηλεόραση.
Προσοχή στη μάσηση χρειάζεται όταν το γεύμα είναι κρέας ή μακαρόνια.
Παράλληλα, για την σωστή πέψη που διαταράσσεται από την συναισθηματική ένταση, το οικογενειακό τραπέζι δεν είναι ο κατάλληλος τρόπος επίλυσης των προβλημάτων των μελών της οικογενείας.
Άλλωστε , όταν τρώμε δεν πρέπει να μιλάμε!
Επί τη ευκαιρία, από πνιγμό κινδυνεύουν τα βρέφη που βάζουν στο στόμα τους ότι βρουν μπροστά τους (προσοχή στους ξηρούς καρπούς και στα μικρά παιχνίδια).
Προσοχή στη μάσηση χρειάζεται όταν το γεύμα είναι κρέας ή μακαρόνια.
Παράλληλα, για την σωστή πέψη που διαταράσσεται από την συναισθηματική ένταση, το οικογενειακό τραπέζι δεν είναι ο κατάλληλος τρόπος επίλυσης των προβλημάτων των μελών της οικογενείας.
Άλλωστε , όταν τρώμε δεν πρέπει να μιλάμε!
Επί τη ευκαιρία, από πνιγμό κινδυνεύουν τα βρέφη που βάζουν στο στόμα τους ότι βρουν μπροστά τους (προσοχή στους ξηρούς καρπούς και στα μικρά παιχνίδια).
MONON AYTO...
Είναι απαραίτητο να γνωρίζουν όλοι την χειρολαβή Heimlich στον πνιγμό από ξένο αντικείμενο ή βλωμό στην αναπνευστική οδό.
Kαλό θα είναι όλοι οι άνθρωποι (από την εφηβική τους ηλικία) να παρακολουθούν ετήσια σεμινάρια καρδιοαναπνευστικής ανάνηψης (καρδιακές μαλάξεις και φιλί της ζωής) ΚΑΝΠ ή CPR στα αγγλικά και αντιμετώπισης πνιγμού σε ενήλικες και παιδιά .
Μαθήματα πρώτων βοηθειών παραδίδει ο Ερυθρός Σταυρός και όλοι είναι απαραίτητο να τα παρακολουθήσουν, καθώς και να κάνουν επαναληπτικά σεμινάρια.
Απαραίτητο είναι και το μάθημα πρώτων βοηθειών στα σχολεία και στα πανεπιστήμια.
Απαραίτητο είναι και το μάθημα πρώτων βοηθειών στα σχολεία και στα πανεπιστήμια.
Επιστρέφοντας στη νεύρωση, πολλές ασθένειες έχουν ψυχολογικά αίτια ως υπόβαθρο της εκδήλωσης και ονομάζονται σωματοψυχικές .
Παραδείγματα είναι : το έλκος από στρες, ο διαβήτης, η ελκωτική κολίτιδα, ο καρκίνος, οι καρδιοπάθειες, η ψωρίαση , οι αλλεργίες (αλλεργικό άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργικό έκζεμα), οι ρευματοπάθειες και τα συστηματικά νοσήματα (για παράδειγμα ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και η ψωριασική αρθρίτιδα), η παχυσαρκία (από μη ενδοκρινολογικά αίτια), η κνίδωση, η υπέρταση, ο αδικαιολόγητος πυρετός (βλ. υπερθερμία), ο επιχείλιος έρπης, η ημικρανία κ.α.
Οι σωματοψυχικές ασθένειες οφείλονται στο γεγονός ότι το αυξημένο άγχος καταστέλλει το ανοσοποιητικό (αμυντικό) σύστημα του οργανισμού :
τα Β και τα Τ λεμφοκύτταρα, τα δενδριτικά κύτταρα ,
τα μαστοκύτταρα, τα ουδετερόφιλα κύτταρα,
τα μονοκύτταρα στο αίμα που γίνονται μακροφάγα κύτταρα στους ιστούς, τα ΝΚ κύτταρα (κύτταρα φυσικοί φονείς), καθώς οι παράγοντες : λακτοφερίνη, προσταγλανδίνες, TNF (παράγων νέκρωσης όγκων), TGF, MCSF, GM-CSF, HGF, M-CSF, CSF, G-CFS, BPA , TPO, ιντερφερόνη (καταπολέμηση ιών, λευχαιμίας και καρκίνου), κυτταροκίνες (χημοκίνες, ιντερλευκίνες και λεμφοκίνες) και όξινες ισοφερριτίνες (πιθανή συσχέτιση με λευχαιμία).
Οι διάφοροι παράγοντες και οι κυτταροκίνες επηρεάζουν την παραγωγή των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος τα οποία μαζί με τα κύτταρα του αίματος προέρχονται από ένα αρχέγονο πολυδύναμο αδιαφοροποίητο κύτταρο : τον αιμοβλάστη.
Από τον αιμοβλάστη παράγονται τα κύτταρα του αίματος και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, με διαδοχικά στάδια από την μια προγονική μορφή στην επόμενη, έως ότου σχηματιστεί το ώριμο κύτταρο.
Η συσχέτιση με τα κύτταρα του αίματος δικαιολογεί την μειωμένη επούλωση των τραυμάτων, αν χορηγήσουμε πειραματικά σε ασθενείς αδρεναλίνη (μια ουσία που παράγεται από τα επινεφρίδια σε κατάσταση άγχους).
Από τον αιμοβλάστη παράγονται τα κύτταρα του αίματος και τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος, με διαδοχικά στάδια από την μια προγονική μορφή στην επόμενη, έως ότου σχηματιστεί το ώριμο κύτταρο.
Η συσχέτιση με τα κύτταρα του αίματος δικαιολογεί την μειωμένη επούλωση των τραυμάτων, αν χορηγήσουμε πειραματικά σε ασθενείς αδρεναλίνη (μια ουσία που παράγεται από τα επινεφρίδια σε κατάσταση άγχους).
Η πήξη του αίματος σχετίζεται με αιμοπετάλια .
Στην παραγωγή των αιμοπεταλίων και στην πήξη του αίματος επιδρούν διάφοροι ενδογενείς παράγοντες.
Στην παραγωγή των αιμοπεταλίων και στην πήξη του αίματος επιδρούν διάφοροι ενδογενείς παράγοντες.
Τους μηχανισμούς παραγωγής αιμοπεταλίων και πήξεως του αίματος επηρεάζει το στρες μέσω νευροενδοκρινικών διεργασιών.
Το άτομο με υπερβολικό άγχος έχει ευπάθεια στις λοιμώξεις , αυτοάνοσες ασθένειες, καρκίνο και άλλα νοσήματα όπως είναι ο διαβήτης.
Τα καρκινικά κύτταρα (παράγονται από ογκογονίδια στο DNA) αντιμετωπίζονται από τα Τ λεμφοκύτταρα, τα ΝΚ κύτταρα (φυσικοί φονείς) και ουσίες - όπως ο ΤΝF (παράγων νέκρωσης όγκων) και η ιντερφερόνη - που παράγονται από αντιογκογονίδια του DNA.
Το νευρικό σύστημα εμπλέκεται με το άγχος στην πρόκληση ασθενειών, γιατί συνδέεται άμεσα με το ανοσοποιητικό σύστημα (μάλιστα υπάρχουν συνδέσεις νευρικών απολήξεων με κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος).
Για παράδειγμα, ο επιχείλιος έρπητας επανεμφανίζεται σε περιόδους άγχους.
Με την παραγωγή αυτοαντισωμάτων (αντισώματα εναντίον των ιστών του ιδίου του οργανισμού), ίσως το υπερβολικό άγχος συνδέεται με την εμφάνιση συστηματικών νοσημάτων (ρευματοειδής αρθρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, οζώδης πολυαρτηρίτιδα , ψωριασική αρθρίτιδα και άλλα σύνδρομα) και άλλων νοσημάτων όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας στην οποία φαίνεται να υπάρχουν αυτοαντισώματα κατά της μυελίνης (λιποειδής ουσία που περιβάλλει τις νευρικές ίνες) που προκαλούν απομυελίνωση των νεύρων , καθώς και ο διαβήτης στον οποίο παράγονται αυτοαντισώματα εναντίων των β - κυττάρων των νησιδίων του Langerhans στο πάγκρεας τα οποία εκκρίνουν ινσουλίνη.
Γενικά, στον οργανισμό το νευρικό σύστημα συνδέεται με το ενδοκρινικό (παράγει τις ορμόνες) και έτσι δικαιολογούνται στο υπερβολικό άγχος συμπτώματα όπως η αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Επίσης, υπάρχουν νευροενδοκρινικά κύτταρα που συνθέτουν ορμόνες.
Η ρύθμιση των ορμονών γίνεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου που δρα διεγερτικά ή αντανακλαστικά στην έκκριση ορμονών από την υπόφυση του εγκεφάλου
η οποία με τη σειρά της δρα διεγερτικά ή ανασταλτικά στην έκκριση ορμονών από τους ενδοκρινείς αδένες :
η ενδοκρινής μοίρα του παγκρέατος, ο θυρεοειδής αδένας, οι παραθυρεοειδείς αδένες , ο φλοιός των επινεφριδίων, το ωοθυλάκιο και το ωχρό σωμάτιο στην ωοθήκη και ο μαστός (παραγωγή γάλακτος).
η οποία με τη σειρά της δρα διεγερτικά ή ανασταλτικά στην έκκριση ορμονών από τους ενδοκρινείς αδένες :
η ενδοκρινής μοίρα του παγκρέατος, ο θυρεοειδής αδένας, οι παραθυρεοειδείς αδένες , ο φλοιός των επινεφριδίων, το ωοθυλάκιο και το ωχρό σωμάτιο στην ωοθήκη και ο μαστός (παραγωγή γάλακτος).
Άρα, ο υποθάλαμος και η υπόφυση του εγκεφάλου, επιδρούν στην έκκριση ορμονών.
Όμως, η αύξηση των επιπέδων της ορμόνης δρα ανασταλτικά στην έκκρισή της από τον ενδοκρινή αδένα και στην διέγερση της έκκρισής της από τον υποθάλαμο και την υπόφυση .
Αυτό συμβαίνει όταν η συγκέντρωση των ορμονών υπερβεί κάποιο όριο ή όταν αυξάνεται κάποια ανταγωνιστική τους ορμόνη.
Το φαινόμενο ονομάζεται ανάδρομη ανατροφοδότηση feedback).
Στο νευροενδοκρινικό σύστημα αλληλεπιδρά και το ανοσοποιητικό με τα κύτταρά του και τους διαφόρους παράγοντες.
Περαιτέρω ερμηνεία είναι εξαιρετικά περίπλοκη.
Το συμπέρασμα, πάντως , είναι πως το νευρικό σύστημα (και άρα το άγχος) αλληλεπιδρά με το ενδοκρινικό και με το ανοσοποιητικό σύστημα και έτσι το άγχος σχετίζεται με την πρόκληση νοσολογικών οντοτήτων και συνδρόμων.
Σε ό,τι αφορά τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, αυτά προκαλούνται από αύξηση του τόνου (της δραστηριότητας) του συμπαθητικού ή του παρασυμπαθητικού συστήματος.
Τα δύο αυτά συστήματα δρουν ανταγωνιστικά και αντίθετα και ανήκουν και τα δύο στο αυτόνομο ή αλλιώς φυτικό νευρικό σύστημα.
Το συμπαθητικό σύστημα προετοιμάζει τον οργανισμό για ``πόλεμο ή φυγή΄΄ , δηλαδή διεγείρει όλα τα συστήματα του οργανισμού προετοιμάζοντάς τον για μια έντονη κατάσταση.
Το άγχος δημιουργεί από μόνο του την υπερδιέγερση του συμπαθητικού που οδηγεί σε υπερδιέγερση του οργανισμού.
Μπορεί το άγχος να είναι συγκεκριμένο, αλλά στην νεύρωση αιτία είναι η σύγκρουση συνειδητού - υποσυνειδήτου που οδηγεί σε άγχος.
Η υπερδιέγερση του συμπαθητικού αυξάνει το άγχος, δρώντας ευοδωτικά και δημιουργώντας φαύλο κύκλο .
Το αυτόνομο νευρικό σύστημα ρυθμίζεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου, μέσω της υπόφυσης (στον εγκέφαλο) και επίσης ρυθμίζεται από το δικτυωτό σύστημα του μεσεγκεφάλου το οποίο και αυτό συνδέεται με τον υποθάλαμο.
Οι περιφερικές ίνες του συμπαθητικού έχουν τους πυρήνες τους στην θωρακο -οσφυϊκή μοίρα του νωτιαίου μυελού (Θ1 ως Ο2 μυελοτόμια).
Οι προγαγγλιακές αυτές ίνες συνάπτονται εν μέρει στα παρασπονδυλικά γάγγλια του δεξιού και αριστερού σπονδυλικού στελέχους και ένα άλλο μέρος περνάει εξ ολοκλήρου μέσα από το συμπαθητικό στέλεχος και συνάπτεται με το μεταγαγγλιακό νευρώνα σε ένα προσπονδυλικό γάγγλιο από όπου οι ώσεις μεταδίδονται με τους μεταγαγγλιακούς νευρώνες στα τελικά όργανα (σπλάγχνα - μέχρι τα 2/3 του παχέος εντέρου, δέρμα, οφθαλμός, κύστη, εξωκρινείς αδένες, γεννητικά όργανα).
Οι περιφερικές ίνες του παρασυμπαθητικού έχουν τους πυρήνες τους στο στέλεχος του εγκεφάλου (εγκεφαλικές συζυγίες -νεύρα : III, VII, IX και X) και στην ιερά μοίρα του νωτιαίου μυελού (Ι2, Ι3 και Ι4 μυελοτόμια).
Οι βραχείς μεταγαγγλιακοί νευρώνες στην περιοχή της κεφαλής αρχίζουν από γαγγλιακά κύτταρα που βρίσκονται δίπλα στα τελικά όργανα (για παράδειγμα το οφθαλμικό και το ωτικό γάγγλιο).
Το παρασυμπαθητικό τμήμα του πνευμονογαστρικού νεύρου (Χ) ξεκινάει από τον ραχιαίο πυρήνα του πνευμονογαστρικού του εγκεφαλικού στελέχους και καταλήγει στα σπλάχνα.
Η ιερή μοίρα του παρασυμπαθητικού καταλήγει μέσω των πυελικών σπλαγχνικών νεύρων και του υπογαστρίου , του αιδοιϊκού και πυελικού πλέγματος στα γάγγλια του μυϊκού τοιχώματος του παχέος εντέρου (το τελικό 1/3 του), του ορθού, της ουροδόχου κύστεως και στα γεννητικά όργανα.
Η διέγερση του συμπαθητικού οδηγεί σε παραγωγή αδρεναλίνης (επινεφρίνης) και νοραδραναλίνης από τα κύτταρα του μυελού των επινεφριδίων και τις αδρενεργικές ίνες.
Οι ουσίες αυτές ενώνονται με αντίστοιχους υποδοχείς αδρεναλίνης (αδρενεργικούς υποδοχείς).
Η νοραδρεναλίνη παράγεται στις μεταγαγγλιακές (οι ίνες που αρχίζουν μετά το συμπαθητικό γάγγλιο) ίνες του συμπαθητικού και οι νευρώνες αυτοί ονομάζονται αδρενεργικοί .
Το παρασυμπαθητικό σύστημα σχετίζεται με την ουσία ακετυλοχολίνη η οποία παράγεται στις προγαγγλιακές ίνες (οι ίνες που καταλήγουν από το κεντρικό νευρικό σύστημα και καταλήγουν σε γάγγλιο) και στις μεταγαγγλιακές ίνες του παρασυμπαθητικού, καθώς και στις προγαγγλιακές ίνες του συμπαθητικού.
Οι νευρώνες οι οποίοι παράγουν ακετυλοχολίνη ονομάζονται χολινεργικοί.
Η ακετυλοχολίνη ενώνεται με χολινεργικούς υποδοχείς.
Η αδρεναλίνη (παράγωγο της νοραδρεναλίνης) και η νοραδρεναλίνη παράγονται στον φλοιό των επινεφριδίων σε ποσοστό 4 προς 1.
Η αδρεναλίνη, η νοραδρεναλίνη και η ακετυλοχολίνη ονομάζονται νευροδιαβιβαστές. Η αδρεναλίνη, η νοραδρεναλίνη και η ντοπαμίνη είναι αμίνες που ονομάζονται κατεχολαμίνες και αυξάνεται η έκκρισή τους από το συμπαθητικό.
Η ντοπαμίνη σχετίζεται με τη νόσο του Πάρκινσον (αιτία η εκφύλιση των ντοπαμινεργικών συνάψεων στο ραβδωτό σώμα του εγκεφάλου) και η ακετυλοχολίνη με την γεροντική άνοια και την νόσο Alzheimer (αιτία η βλάβη στις χολινεργικές οδούς του εγκεφάλου).
Η διέγερση του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού προκαλούν τα ψυχοσωματικά συμπτώματα.
Το συμπαθητικό προκαλεί στον οφθαλμό μυδρίαση (διεύρυνση της κόρης), στον δακρυϊκό,
στον υπογλώσσιο και στον υπογνάθιο αδένα και στην παρωτίδα προκαλεί αγγειοσυστολή και έκκριση,
στην καρδιά προκαλεί ταχυκαρδία και διεύρυνση των στεφανιαίων αρτηριών,
στους πνεύμονες προκαλεί βρογχοδιαστολή (διεύρυνση των βρόγχων) και αναστολή της έκκρισης,
στον στόμαχο προκαλεί αναστολή του περισταλτισμού και της έκκρισης, καθώς και σύσπαση των σφιγκτήρων, στο λεπτό και παχύ έντερο προκαλεί αναστολή του περισταλτισμού και της έκκρισης,
στους νεφρούς και στην ουροδόχο κύστη προκαλεί αγγειοσυστολή και διέγερση του έσω σφιγκτήρα μυ της κύστης,
στα επινεφρίδια προκαλεί έκκριση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης,
στα γεννητικά όργανα του άνδρα προκαλεί αγγειοσυστολή και εκσπερμάτιση και
στο δέρμα προκαλεί αγγειοσυστολή (βλ. ωχρότητα), έκκριση ιδρώτα (βλ. εφίδρωση) και ανόρθωση των τριχών.
στον υπογλώσσιο και στον υπογνάθιο αδένα και στην παρωτίδα προκαλεί αγγειοσυστολή και έκκριση,
στην καρδιά προκαλεί ταχυκαρδία και διεύρυνση των στεφανιαίων αρτηριών,
στους πνεύμονες προκαλεί βρογχοδιαστολή (διεύρυνση των βρόγχων) και αναστολή της έκκρισης,
στον στόμαχο προκαλεί αναστολή του περισταλτισμού και της έκκρισης, καθώς και σύσπαση των σφιγκτήρων, στο λεπτό και παχύ έντερο προκαλεί αναστολή του περισταλτισμού και της έκκρισης,
στους νεφρούς και στην ουροδόχο κύστη προκαλεί αγγειοσυστολή και διέγερση του έσω σφιγκτήρα μυ της κύστης,
στα επινεφρίδια προκαλεί έκκριση αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης,
στα γεννητικά όργανα του άνδρα προκαλεί αγγειοσυστολή και εκσπερμάτιση και
στο δέρμα προκαλεί αγγειοσυστολή (βλ. ωχρότητα), έκκριση ιδρώτα (βλ. εφίδρωση) και ανόρθωση των τριχών.
Το συμπαθητικό προκαλεί έντονη διέγερση του οργανισμού και ευθύνεται και για την αϋπνία.
Η συχνουρία σχετίζεται με το συμπαθητικό που προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης που με τη σειρά της προκαλεί αύξηση της πίεσης στα τριχοειδή του νεφρικού σπειράματος που οδηγεί σε αύξηση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης του νεφρού, με τελικό αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγής των ούρων.
Στην καρδιά το συμπαθητικό (κυρίως με την αδρεναλίνη) έχει θετική ινότροπο και χρονότροπο δράση.
Στο γαστρεντερικό έχει κατασταλτική δράση.
Στο ήπαρ το συμπαθητικό προκαλεί γλυκογονόλυση (διάσπαση του γλυκογόνου και παραγωγή γλυκόζης) και αύξηση της γλυκόζης στο αίμα.
Στον λιπώδη ιστό το συμπαθητικό προκαλεί λιπόλυση και αύξηση των ελεύθερων λιπαρών οξέων στο αίμα.
Το συμπαθητικό προκαλεί και αύξηση της αρτηριακής πίεσης, εξαιτίας της αγγειοδιαστολής.
Όταν αυξάνεται ο τόνος, δηλαδή η δραστηριότητα, του συμπαθητικού , μειώνεται αυτός του παρασυμπαθητικού και το αντίστροφο.
Τα δύο συστήματα έχουν αντίθετη δράση.
Το παρασυμπαθητικό προκαλεί στον οφθαλμό μύση (στένωση της κόρης) και προσαρμογή (σύσπαση του ακτινωτού μυ), στον δακρυϊκό, υπογλώσσιο και υπογνάθιο αδένα προκαλεί αγγειοδιαστολή, έκκριση δακρύων από τον δακρυϊκό αδένα και έκκριση υδαρούς σιέλου από τους άλλους σιελογόνους αδένες - συμπεριλαμβανομένου και της παρωτίδας (βλ. σιελόρροια), στην καρδιά προκαλεί βραδυκαρδία και σύσπαση των στεφανιαίων αρτηριών, στους πνεύμονες προκαλεί βρογχοσυστολή (σύσπαση των βρόγχων), καθώς και ορώδη και βλεννώδη έκκριση, στο στομάχι προκαλεί περισταλτισμό, έκκριση , χαλάρωση των σφιγκτήρων και κένωση (βλ. αναγωγή, καούρες , ενόχληση στο στομάχι), στο λεπτό και στο ανιόν κόλον (παχύ έντερο) προκαλεί περισταλτισμό, έκκριση και αγγειοδιαστολή , στο κατιόν κόλον και στο ορθό προκαλεί έκκριση, περισταλτισμό και κένωση (για το έντερο βλ. αέρια στο έντερο και σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου), στο πάγκρεας προκαλεί έκκριση της εξωκρινούς μοίρας, στους νεφρούς και στην ουροδόχο κύστη προκαλεί αγγειοδιαστολή, χάλαση του έσω σφιγκτήρα της κύστης , σύσπαση του εξωστήρα μυ και κένωση της κύστης και στα γεννητικά όργανα του άνδρα προκαλεί αγγειοδιαστολή, έκκριση και στύση .
Στην καρδιά το παρασυμπαθητικό έχει αρνητική ινότροπο και χρονότροπο δράση και στο γαστρεντερικό έχει διεγερτική δράση .
Η νοραδρεναλίνη ενώνεται με τους α1 υποδοχείς των λείων μυϊκών ινών των αγγείων προκαλώντας αγγειοσυστολή, με τους α2 υποδοχείς των λείων μυϊκών ινών του γαστρεντερικού προκαλώντας χάλαση και αναστολή των εκκρίσεων, με τους β1 υποδοχείς του καρδιακού ιστού προκαλώντας αύξηση της έντασης και της συχνότητας συστολής της καρδιάς, και ενώνεται με τους β2 υποδοχείς των λείων μυϊκών ινών των βρόγχων προκαλώντας βρογχοδιαστολή.
Η νοραδρεναλίνη έχει μεγαλύτερη συγγένεια με τους α1 και α2 υποδοχείς και μικρότερη με τους β1 και β2 στους οποίους δρα κυρίως η αδρεναλίνη .
Η διέγερση του συμπαθητικού προκαλεί αγγειοσυστολή μέσω α1 υποδοχέων των λείων μυϊκών ινών των αγγείων με τους οποίους ενώνεται η αδρεναλίνη και κυρίως η νοραδρεναλίνη.
Στην καρδιά δρα κυρίως η αδρεναλίνη που ενώνεται με τους β1 υποδοχείς του καρδιακού ιστού, προκαλώντας αύξηση της έντασης και της συχνότητας της συστολής της καρδιάς.
Αντίθετη δράση στην καρδιά έχει η ακετυλοχολίνη που ενώνεται με τους χολινεργικούς υποδοχείς (νικοτινικοί και μουσκαρινικοί - στην καρδιά είναι μουσκαρινικοί) του καρδιακού ιστού.
Στην διέγερση του συμπαθητικού έχουμε αύξηση των επιπέδων κορτιζόλης και γλυκόζης στο αίμα, γιατί η διέγερση του συμπαθητικού οδηγεί στην παραγωγή αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης από τα επινεφρίδια.
Η αδρεναλίνη δρα ανασταλτικά στην έκκριση ινσουλίνης από τα β - κύτταρα του παγκρέατος και έτσι έχουμε αύξηση της γλυκόζης στο αίμα.
Αντίθετη δράση έχει η ακετυλοχολίνη του παρασυμπαθητικού.
Η κορτιζόλη είναι γλυκοκορτικοειδές που παράγεται από την στηλιδωτή στοιβάδα του φλοιού των επινεφριδίων και όπως οι άλλες ορμόνες του φλοιού των επινεφριδίων, είναι παράγωγο της χοληστερίνης.
Το στρες, είτε ψυχολογικό, είτε από άλλους λόγους (τραύμα, χειρουργείο, ένεση, αναισθησία, υπογλυκαιμία) και η κατάθλιψη δρουν διεγερτικά στην εκλυτική ορμόνη του φλοιού των επινεφριδίων CRH του υποθαλάμου στον εγκέφαλο που οδηγεί στην παραγωγή ACTH (φλοιοεπινεφριδιοτρόπος ορμόνη) από την υπόφυση του εγκεφάλου που δρα στα επινεφρίδια διεγείροντας την παραγωγή ορμονών από των φλοιό των επινεφριδίων, μεταξύ των οποίων είναι και η κορτιζόλη.
Σε κατάσταση στρες έχουμε, λόγω της εκλυόμενης αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης από τον μυελό των επινεφριδίων, αύξηση κατανάλωσης της γλυκόζης τα επίπεδα της οποίας αυξάνονται στο αίμα.
Η κορτιζόλη ενισχύει την αύξηση της γλυκόζης γιατί έχει υπεργλυκαιμική δράση.
Ο ρόλος της κορτιζόλης στην φλεγμονή έγκειται στο ότι καταστέλλει την ανοσολογική αντίδραση.
Συγκεκριμένα, η κορτιζόλη αναστέλλει τις προσταγλανδίνες (επάγει την φωσφο - πρωτεΐνη λιποκορτίνη που αναστέλλει το ένζυμο Α2 φωσφολιπάση το οποίο παράγει το αραχιδονικό οξύ από το οποίο παράγονται οι προσταγλανδίνες).
Οι προσταγλανδίνες έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και πέρα από την κορτιζόλη και η ασπιρίνη, ως αντιφλεγμονώδες, καταστέλλει την σύνθεσή τους.
Η ασπιρίνη έχει επίσης αντιπυρετική δράση γιατί οι προσταγλανδίνες παράγονται στον πυρετό από ερέθισμα του υποθαλάμου.
Επίσης προκαλεί έλκος στομάχου γιατί καταστέλλει την σύνθεση των προσταγλανδινών που προάγουν την έκκριση βλεννινών που δημιουργούν στον βλεννογόνο του στομάχου προστατευτικό στρώμα από το όξινο γαστρικό υγρό.
Δεν είναι τυχαίο το έλκος από στρες, αν αναλογιστούμε την καταστολή των προσταγλανδινών από την αυξημένη κορτιζόλη εξαιτίας του στρες.
Η καταστολή αυτή οδηγεί, όπως προαναφέρθηκε, σε ευπάθεια σε λοιμώξεις .
Η ασπιρίνη έχει επίσης αντιπυρετική δράση γιατί οι προσταγλανδίνες παράγονται στον πυρετό από ερέθισμα του υποθαλάμου.
Επίσης προκαλεί έλκος στομάχου γιατί καταστέλλει την σύνθεση των προσταγλανδινών που προάγουν την έκκριση βλεννινών που δημιουργούν στον βλεννογόνο του στομάχου προστατευτικό στρώμα από το όξινο γαστρικό υγρό.
Δεν είναι τυχαίο το έλκος από στρες, αν αναλογιστούμε την καταστολή των προσταγλανδινών από την αυξημένη κορτιζόλη εξαιτίας του στρες.
Η καταστολή αυτή οδηγεί, όπως προαναφέρθηκε, σε ευπάθεια σε λοιμώξεις .
Η ευπάθεια στις λοιμώξεις από την κορτιζόλη, πέρα από την καταστολή των προσταγλανδινών, σχετίζεται και με το γεγονός ότι η κορτιζόλη αναστέλλει την ιντερλευκίνη 1 (σχετίζεται με την κυτταρική ανοσία), καταστέλλει την επιστράτευση των ουδετερόφιλων και την φαγοκυτταρική τους ικανότητα και καταστέλλει τα λυσοσωμάτια στα κύτταρα και δεν έχουμε εύκολα ρήξη της μεμβράνης των λυσοσωματίων (τα λυσοσωματικά ένζυμα που εμπεριέχονται στα λυσοσωματικά κυστίδια προκαλούν πέψη της ουσίας - όπως μικροβίου - που το κύτταρο φαγοκυτταρώνει).
Για τους προαναφερθέντες λόγους η κορτιλόλη καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Γι' αυτό σε λοιμώξεις, αυτοάνοσα νοσήματα, μεταμοσχεύσεις , κρίση άσθματος και σε ρευματικό πυρετό χορηγούμε κορτιζόνη (παράγωγο της κορτιζόλης στα νεφρά που παρασκευάζεται συνθετικά και χορηγείται φαρμακευτικά).
Για τους προαναφερθέντες λόγους η κορτιλόλη καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Γι' αυτό σε λοιμώξεις, αυτοάνοσα νοσήματα, μεταμοσχεύσεις , κρίση άσθματος και σε ρευματικό πυρετό χορηγούμε κορτιζόνη (παράγωγο της κορτιζόλης στα νεφρά που παρασκευάζεται συνθετικά και χορηγείται φαρμακευτικά).
Άρα, το στρες με τον μηχανισμό της καταστολής του ανοσοποιητικού συστήματος εξαιτίας της αυξημένης κορτιζόλης οδηγεί σε ευπάθεια του ατόμου στις λοιμώξεις.
Δεν είναι τυχαίο πως τα γλυκοκορτικοειδή φάρμακα όπως η κορτιζόνη έχουν ως παρενέργειες την ευπάθεια στις λοιμώξεις, τον διαβήτη, την οστεοπόρωση, τις ψυχικές διαταραχές κ.α.
Δεν είναι τυχαίο πως τα γλυκοκορτικοειδή φάρμακα όπως η κορτιζόνη έχουν ως παρενέργειες την ευπάθεια στις λοιμώξεις, τον διαβήτη, την οστεοπόρωση, τις ψυχικές διαταραχές κ.α.
Οι ψυχικές διαταραχές σχετίζονται με το γεγονός ότι η κορτιζόλη ρυθμίζει τον συναισθηματικό τόνο και την εγρήγορση μέσω των Ι υποδοχέων κορτιζόλης στον εγκέφαλο.
Η αυξημένη κορτιζόλη από το χρόνιο στρες οδηγεί σε ψυχικές διαταραχές (ευφορία, αϋπνία, κατάθλιψη, ψυχωσική συνδρομή) και σε αύξηση της εγρήγορσης.
Η οστεοπόρωση έχει σχέση με το γεγονός ότι η κορτιζόλη δρα ανασταλτικά στην σύνθεση της ενεργού βιταμίνης D (απαραίτητη για την απορρόφηση του ασβεστίου).
Παράλληλα η κορτιζόλη οδηγεί σε μείωση της διαφοροποίησης των μεσεγχυματικών κυττάρων σε οστεοβλάστες (οι οστεοβλάστες έχουν αναδομική δράση στα οστά σε αντίθεση με τους οστεοκλάστες) και σε μείωση της σύνθεσης του κολλαγόνου από αυτούς. Επίσης , η κορτιζόλη αυξάνει την απέκκριση του ασβεστίου από τα νεφρά .
Το τελικό αποτέλεσμα είναι η μείωση των επιπέδων ασβεστίου στο αίμα οδηγεί σε μείωση της οστικής πυκνότητας και άρα σε οστεοπόρωση.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι η μείωση των επιπέδων ασβεστίου στο αίμα οδηγεί σε μείωση της οστικής πυκνότητας και άρα σε οστεοπόρωση.
Δεν είναι τυχαίο πως η οστεοπόρωση παρουσιάζεται κυρίως στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και πέρα από την καταστολή των οιστρογόνων ίσως να υπάρχει συσχέτιση και με την κατάθλιψη (ως δυσθυμία ή ως ψυχιατρική νόσος) που προκαλεί ή εμμηνόπαυση .
Τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης οδηγούν και σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης, γιατί προκαλεί αυξημένη ευαισθησία των αγγείων στην δράση του συμπαθητικού και άρα αγγειοσυστολή.
Στα νεφρά η κορτιζόλη προκαλεί αύξηση της σπειραματικής διήθησης και άρα αύξηση αποβολής χλωριούχου νατρίου και νερού δια των ούρων .
Δηλαδή έχουμε συχνοουρία και πολυουρία που αυξάνεται από την αυξημένη γλυκόζη και αδρεναλίνη στο αίμα.
Στα νεφρά η κορτιζόλη προκαλεί αύξηση της σπειραματικής διήθησης και άρα αύξηση αποβολής χλωριούχου νατρίου και νερού δια των ούρων .
Δηλαδή έχουμε συχνοουρία και πολυουρία που αυξάνεται από την αυξημένη γλυκόζη και αδρεναλίνη στο αίμα.
Η κορτιζόλη έχει υπεργλυκαιμική δράση γιατί έχει αντιϊνσουλινική δράση (η ινσουλίνη μειώνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα), αυξάνει τα αποθέματα γλυκογόνου (υδατάνθρακας) και διευκολύνει την διάσπαση του γλυκογόνου (γλυκογονόλυση) σε γλυκόζη από την γλυκαγόνη (ορμόνη που παράγεται στα α - κύτταρα της ενδοκρινούς μοίρας του παγκρέατος) και την αδρεναλίνη που ούτως ή άλλως είναι αυξημένη από το στρες.
Η κορτιζόλη επίσης αυξάνει την όρεξη!
Επίσης, διευκολύνει την εναπόθεση λίπους σε ειδικές θέσεις του λιπώδη ιστού και διευκολύνει την απελευθέρωση ελεύθερων λιπαρών οξέων.
Η κορτιζόλη επίσης αυξάνει την όρεξη!
Επίσης, διευκολύνει την εναπόθεση λίπους σε ειδικές θέσεις του λιπώδη ιστού και διευκολύνει την απελευθέρωση ελεύθερων λιπαρών οξέων.
Η α΄ αδρενεργική δράση του συμπαθητικού δρα ανασταλτικά στην έκκριση ινσουλίνης και άρα σε αύξηση της γλυκόζης τα επίπεδα της οποίας μειώνονται στο αίμα από την αύξηση της έκκρισης ινσουλίνης από το πάγκρεας.
Η αδρεναλίνη, η οποία είναι αυξημένη από την δράση του συμπαθητικού και την διεγερτική δράση της κορτιζόλης που επίσης είναι αυξημένη στο στρες, οδηγεί σε ενεργοποίηση του ενζύμου ορμονοευαίσθητη λιπάση που βρίσκεται στον λιπώδη ιστό και καταλύει την μετατροπή των τριγλυκεριδίων σε ελεύθερα λιπαρά οξέα και σε α΄ φωσφορογλυκερινικό οξύ.
Αντιθέτως, η αυξημένη γλυκόζη στο αίμα οδηγεί σε αύξηση της έκκρισης ινσουλίνης από το πάγκρεας η οποία καταστέλλει την ορμονοευαίσθητη λιπάση και άρα καταστέλλει την διάσπαση του λίπους και οδηγεί σε αύξηση της εισόδου λιπαρών οξέων στον λιπώδη ιστό (δηλαδή παχυσαρκία) και μετατροπή της γλυκόζης στον λιπώδη ιστό σε α φωσφορική γλυκερόλη, συστατικό των τριγλυκεριδίων.
Άρα και τα επικίνδυνα για την καρδιά (βλ. αθηρωμάτωση) τριγλυκερίδια αυξάνονται.
Η αδρεναλίνη, η οποία είναι αυξημένη από την δράση του συμπαθητικού και την διεγερτική δράση της κορτιζόλης που επίσης είναι αυξημένη στο στρες, οδηγεί σε ενεργοποίηση του ενζύμου ορμονοευαίσθητη λιπάση που βρίσκεται στον λιπώδη ιστό και καταλύει την μετατροπή των τριγλυκεριδίων σε ελεύθερα λιπαρά οξέα και σε α΄ φωσφορογλυκερινικό οξύ.
Αντιθέτως, η αυξημένη γλυκόζη στο αίμα οδηγεί σε αύξηση της έκκρισης ινσουλίνης από το πάγκρεας η οποία καταστέλλει την ορμονοευαίσθητη λιπάση και άρα καταστέλλει την διάσπαση του λίπους και οδηγεί σε αύξηση της εισόδου λιπαρών οξέων στον λιπώδη ιστό (δηλαδή παχυσαρκία) και μετατροπή της γλυκόζης στον λιπώδη ιστό σε α φωσφορική γλυκερόλη, συστατικό των τριγλυκεριδίων.
Άρα και τα επικίνδυνα για την καρδιά (βλ. αθηρωμάτωση) τριγλυκερίδια αυξάνονται.
Η αυξημένη έκκριση της ινσουλίνης από την αύξηση της γλυκόζης στο αίμα έχει αναβολική δράση στους μυς (αύξηση πρωτεϊνοσύνθεσης), στο ήπαρ (αύξηση σύνθεσης αλβουμίνης), στα οστά (αύξηση πρωτεϊνοσύνθεσης) και στο πάγκρεας (αύξηση του ενζύμου παγκρεατική αμυλάση).
Επίσης, η ινσουλίνη καταστέλλει την πείνα μειώνονται το νευροπεπτίδιο Υ.
Άρα, η ανορεξία έχει και αυτή την αιτία της.
Η αύξηση της έκκρισης ινσουλίνης προκαλεί αύξηση του μεταβολισμού της γλυκόζης από τα ηπατικά κύτταρα, γλυκόλυση (διάσπαση γλυκόζης) και σύνθεση γλυκογόνου (αυξάνει την δράση του ενζύμου συνθάση του γλυκογόνου).
Επίσης, σε αντίθεση με την κορτιζόλη, μειώνει την γλυκονεογένεση (δηλαδή τη σύνθεση γλυκόζης).
Επίσης, η ινσουλίνη καταστέλλει την πείνα μειώνονται το νευροπεπτίδιο Υ.
Άρα, η ανορεξία έχει και αυτή την αιτία της.
Η αύξηση της έκκρισης ινσουλίνης προκαλεί αύξηση του μεταβολισμού της γλυκόζης από τα ηπατικά κύτταρα, γλυκόλυση (διάσπαση γλυκόζης) και σύνθεση γλυκογόνου (αυξάνει την δράση του ενζύμου συνθάση του γλυκογόνου).
Επίσης, σε αντίθεση με την κορτιζόλη, μειώνει την γλυκονεογένεση (δηλαδή τη σύνθεση γλυκόζης).
Συμπερασματικά, η αδρεναλίνη, η κορτιζόλη και η ινσουλίνη παίζουν σημαντικό ρόλο στα ψυχοσωματικά συμπτώματα και στα σωματοψυχικά προβλήματα, όχι όμως με κοινή δράση.
Η δράση των ορμονών είναι περίπλοκη και όταν κάποια ορμόνη είναι αυξημένη αναστέλλει τη σύνθεση κάποιας άλλης ορμόνης, αλλά και της ιδίας!!!
Παράλληλα, σημαντικό ρόλο παίζει και
ο νευροδιαβιβαστής σεροτονίνη που καταστέλλει
την έκκριση της εκλυτικής ορμόνης
της φλοιοεπινεφριδιοτρόπου CRH από την υπόφυση που οδηγεί σε αύξηση της φλοιοεπινεφριδιοτρόπου ορμόνης ACTH η οποία οδηγεί σε αύξηση της έκκρισης κορτιζόλης από τα επινεφρίδια .
Η σεροτονίνη επηρεάζει την θερμορύθμιση, την αντίληψη των αισθήσεων, τον έλεγχο της ψυχικής διάθεσης και την έναρξη του ύπνου και συνδέεται
με ψυχικές διαταραχές (παράδειγμα η σχιζοφρένεια).
Σε ό,τι αφορά τα προβλήματα μνήμης, αυτά σχετίζονται με το αμινοξύ γλουταμινικό οξύ και τους NMDA υποδοχείς του.
Η δράση των ορμονών είναι περίπλοκη και όταν κάποια ορμόνη είναι αυξημένη αναστέλλει τη σύνθεση κάποιας άλλης ορμόνης, αλλά και της ιδίας!!!
Παράλληλα, σημαντικό ρόλο παίζει και
ο νευροδιαβιβαστής σεροτονίνη που καταστέλλει
την έκκριση της εκλυτικής ορμόνης
της φλοιοεπινεφριδιοτρόπου CRH από την υπόφυση που οδηγεί σε αύξηση της φλοιοεπινεφριδιοτρόπου ορμόνης ACTH η οποία οδηγεί σε αύξηση της έκκρισης κορτιζόλης από τα επινεφρίδια .
Η σεροτονίνη επηρεάζει την θερμορύθμιση, την αντίληψη των αισθήσεων, τον έλεγχο της ψυχικής διάθεσης και την έναρξη του ύπνου και συνδέεται
με ψυχικές διαταραχές (παράδειγμα η σχιζοφρένεια).
Σε ό,τι αφορά τα προβλήματα μνήμης, αυτά σχετίζονται με το αμινοξύ γλουταμινικό οξύ και τους NMDA υποδοχείς του.
Σχετικά με τις ψυχοσωματικές παθήσεις, αυτές μπερδεύουν τους ιατρούς με τα συμπτώματά τους που μιμούνται συμπτώματα άλλων ασθενειών.
Πολλοί ασθενείς με νεύρωση είναι υποχόνδριοι : πλένουν συνεχώς τα χέρια τους, κάνουν όλα τα εμβόλια, λαμβάνουν με το παραμικρό φάρμακα και είναι
οι καλύτεροι πελάτες των ιατρών και των νοσοκομείων. Συχνά οι ασθενείς ταλαιπωρούνται αφάνταστα με επισκέψεις και εισαγωγές στο νοσοκομείο και ιατρικές εξετάσεις.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας γυναίκας στις ΗΠΑ που είχε πάει αρκετές φορές στα επείγοντα περιστατικά του νοσοκομείου με σύμπτωμα προκάρδιο άλγος (πόνος στην καρδιά) που παρέπεμπε σε έμφραγμα, ενώ τελικά το ηλεκτροκαρδιογράφημα και οι εργαστηριακές εξετάσεις δεν έδειχναν τίποτα το παθολογικό !!!
Πολλοί ασθενείς με νεύρωση είναι υποχόνδριοι : πλένουν συνεχώς τα χέρια τους, κάνουν όλα τα εμβόλια, λαμβάνουν με το παραμικρό φάρμακα και είναι
οι καλύτεροι πελάτες των ιατρών και των νοσοκομείων. Συχνά οι ασθενείς ταλαιπωρούνται αφάνταστα με επισκέψεις και εισαγωγές στο νοσοκομείο και ιατρικές εξετάσεις.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μιας γυναίκας στις ΗΠΑ που είχε πάει αρκετές φορές στα επείγοντα περιστατικά του νοσοκομείου με σύμπτωμα προκάρδιο άλγος (πόνος στην καρδιά) που παρέπεμπε σε έμφραγμα, ενώ τελικά το ηλεκτροκαρδιογράφημα και οι εργαστηριακές εξετάσεις δεν έδειχναν τίποτα το παθολογικό !!!
Ένα άλλο περιστατικό ήταν αυτό που συνάντησα ο ίδιος στο νοσοκομείο ΕΛΠΙΣ στην Αθήνα όταν έκανα την πρακτική μου.
Ήταν μια ηλικιωμένη γυναίκα που νοσηλευόταν με πρόβλημα στην βάδιση (θύμιζε αταξικό βάδισμα) για το οποίο υπήρχε η υποψία για εγκεφαλικό.
Η γυναίκα αυτή επέμενε να την υποβαστάζουν όταν περπατούσε, γιατί ένιωθε ότι δεν μπορεί να σταθεί καλά στα πόδια της και θα πέσει.
Έπειτα από ενδελεχή κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο (έγινε και αξονική τομογραφία) διαπιστώθηκε πως δεν υπήρχε εγκεφαλικό επεισόδιο ή κάποιο άλλο πρόβλημα.
Εγώ προσπάθησα να πείσω τους άλλους ότι το πρόβλημα ήταν ψυχολογικό, αφού το κατάλαβα κατευθείαν.
Μάλιστα, το διαπίστωσα όταν μίλησα με την ασθενή που μου αποκάλυψε την τραυματική της εμπειρία : ο αγαπημένος της αδελφός της είχε πεθάνει από εγκεφαλικό .
Ήταν μια ηλικιωμένη γυναίκα που νοσηλευόταν με πρόβλημα στην βάδιση (θύμιζε αταξικό βάδισμα) για το οποίο υπήρχε η υποψία για εγκεφαλικό.
Η γυναίκα αυτή επέμενε να την υποβαστάζουν όταν περπατούσε, γιατί ένιωθε ότι δεν μπορεί να σταθεί καλά στα πόδια της και θα πέσει.
Έπειτα από ενδελεχή κλινικό και εργαστηριακό έλεγχο (έγινε και αξονική τομογραφία) διαπιστώθηκε πως δεν υπήρχε εγκεφαλικό επεισόδιο ή κάποιο άλλο πρόβλημα.
Εγώ προσπάθησα να πείσω τους άλλους ότι το πρόβλημα ήταν ψυχολογικό, αφού το κατάλαβα κατευθείαν.
Μάλιστα, το διαπίστωσα όταν μίλησα με την ασθενή που μου αποκάλυψε την τραυματική της εμπειρία : ο αγαπημένος της αδελφός της είχε πεθάνει από εγκεφαλικό .
Το συμπέρασμα ήταν ότι η ίδια μιμήτο τα συμπτώματα του εγκεφαλικού του αδελφού της.
Έπειτα από τις αρνητικές απαντήσεις περί εγκεφαλικού η ίδια η ασθενής αντελήφθη ότι το πρόβλημά της ήταν ψυχολογικό και μου είπε ότι θα επισκεφτεί κάποια νευρολογική κλινική.
Το ζήτημα, όμως, είναι πως το περιστατικό αυτό θα μπορούσε εύκολα να διαγνωστεί εξ αρχής ότι είναι ψυχοσωματικό , αν υπήρχαν οι κατάλληλες γνώσεις των ιατρών περί ψυχοσωματικής ιατρικής.
Έπειτα από τις αρνητικές απαντήσεις περί εγκεφαλικού η ίδια η ασθενής αντελήφθη ότι το πρόβλημά της ήταν ψυχολογικό και μου είπε ότι θα επισκεφτεί κάποια νευρολογική κλινική.
Το ζήτημα, όμως, είναι πως το περιστατικό αυτό θα μπορούσε εύκολα να διαγνωστεί εξ αρχής ότι είναι ψυχοσωματικό , αν υπήρχαν οι κατάλληλες γνώσεις των ιατρών περί ψυχοσωματικής ιατρικής.
Εγώ πάντως το κατάλαβα από την πρώτη στιγμή.
Ένα άλλο περιστατικό που μου διηγήθηκαν ήταν κάποιας κοπέλας που είχε πρόβλημα στην όρασή της. Συγκεκριμένα έβλεπε σαν από κλειδαρότρυπα, γεγονός που παρέπεμπε σε υποψία για όγκο στον εγκέφαλο (στην οπτική ακτινοβολία).
Στο νοσοκομείο έπειτα από κλινικές και εργαστηριακές εξετάσεις διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε κάτι το παθολογικό.
Τελικά, η κοπέλα επισκέφτηκε κάποιον ψυχίατρο και αποκαλύφθηκε ότι πριν λίγο καιρό είχε πεθάνει το αγόρι της από καρκίνο του εγκεφάλου που είχε το παραπάνω σύμπτωμα.
Η κοπέλα τραυματίστηκε τόσο πολύ ψυχικά από τον θάνατο του αγοριού της που παρουσίασε και η ίδια το σύμπτωμα αυτό!!!
Στο νοσοκομείο έπειτα από κλινικές και εργαστηριακές εξετάσεις διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε κάτι το παθολογικό.
Τελικά, η κοπέλα επισκέφτηκε κάποιον ψυχίατρο και αποκαλύφθηκε ότι πριν λίγο καιρό είχε πεθάνει το αγόρι της από καρκίνο του εγκεφάλου που είχε το παραπάνω σύμπτωμα.
Η κοπέλα τραυματίστηκε τόσο πολύ ψυχικά από τον θάνατο του αγοριού της που παρουσίασε και η ίδια το σύμπτωμα αυτό!!!
Τα δυο παραπάνω περιστατικά, αν και έχουν συγκεκριμένη αιτία , δεν αποκλείουν τον ευνουχισμό, αφού το ψυχοσωματικό σύμπτωμα εκλύθηκε σε νευρωτικούς ασθενείς και η νεύρωση, ως επί το πλείστον, οφείλεται σε ευνουχισμό και λιγότερο συχνά σε άλλα αίτια όπως βιασμό.
Άλλωστε, το πώς θα αντιμετωπίσει ψυχολογικά τον βιασμό της η κοπέλα, εξαρτάται από την στάση του πατέρα στον οποίο συχνά δεν αποκαλύπτει τον βιασμό της, γιατί φοβάται υποσυνείδητα ότι θα την θεωρήσει πόρνη.
Άλλωστε, το πώς θα αντιμετωπίσει ψυχολογικά τον βιασμό της η κοπέλα, εξαρτάται από την στάση του πατέρα στον οποίο συχνά δεν αποκαλύπτει τον βιασμό της, γιατί φοβάται υποσυνείδητα ότι θα την θεωρήσει πόρνη.
Επίσης, αιτία της νεύρωσης μπορεί να είναι ο/η σύζυγος ή ο ερωτικός σύντροφος.
Για παράδειγμα αναφέρεται το περιστατικό κάποιου άνδρα ο οποίος επισκέφτηκε τον ψυχίατρο, γιατί είχε αναίτια λόξυγκα που δεν οφείλετο σε παθολογικά (νευρολογικά) αίτια.
Τελικά, διαπιστώθηκε ότι η αιτία ήταν η προβληματική του σχέση με την γυναίκα του και ο λόξυγκας ήταν ένα αντιδραστικό υποσυνείδητο μήνυμα προς αυτή!!!
Αλλά και πάλι δεν αποκλείεται το γεγονός ότι για την αντιδραστική συμπεριφορά του ανδρός αυτού να ευθύνονται οικογενειακά βιώματα και να υποκρύπτονται υποσυνείδητα αρνητικά συναισθήματα από τον άνδρα αυτόν προς τη μητέρα του.
Η οικογένεια κρύβεται πίσω από πολλά περιστατικά στα οποία φαινομενικά δεν έχει σχέση και τα θαμμένα, στο υποσυνείδητο, αρνητικά οικογενειακά βιώματα συχνά λανθάνουν της προσοχής του ψυχοθεραπευτή!
Για παράδειγμα αναφέρεται το περιστατικό κάποιου άνδρα ο οποίος επισκέφτηκε τον ψυχίατρο, γιατί είχε αναίτια λόξυγκα που δεν οφείλετο σε παθολογικά (νευρολογικά) αίτια.
Τελικά, διαπιστώθηκε ότι η αιτία ήταν η προβληματική του σχέση με την γυναίκα του και ο λόξυγκας ήταν ένα αντιδραστικό υποσυνείδητο μήνυμα προς αυτή!!!
Αλλά και πάλι δεν αποκλείεται το γεγονός ότι για την αντιδραστική συμπεριφορά του ανδρός αυτού να ευθύνονται οικογενειακά βιώματα και να υποκρύπτονται υποσυνείδητα αρνητικά συναισθήματα από τον άνδρα αυτόν προς τη μητέρα του.
Η οικογένεια κρύβεται πίσω από πολλά περιστατικά στα οποία φαινομενικά δεν έχει σχέση και τα θαμμένα, στο υποσυνείδητο, αρνητικά οικογενειακά βιώματα συχνά λανθάνουν της προσοχής του ψυχοθεραπευτή!
το σώμα μας μιλάει....
Το ζήτημα είναι πως δεν έχουν οι ιατροί τις κατάλληλες γνώσεις ψυχοσωματικής ιατρικής, αφού το μάθημα αυτό δεν διδάσκεται σε όλες τις ιατρικές σχολές.
Αν είχαν οι ιατροί τις γνώσεις αυτές τότε θα γλίτωναν πολύ ασθενείς από την ταλαιπωρία της εισαγωγής στο νοσοκομείο και τις δαπανηρές ιατρικές εξετάσεις .
Αν, λοιπόν, οι ιατροί είχαν καλές γνώσεις ψυχοσωματικής ιατρικής και ψυχιατρικής, θα διέκριναν ευκολότερα κάποιο ψυχοσωματικό σύμπτωμα και θα συστήνανε στον ασθενή να συμβουλευθεί κάποιον ψυχίατρο ή ιατρό ψυχοσωματικής ιατρικής.
Καλή ιδέα είναι οι παραπάνω ιατροί να συμμετέχουν στις ιατρικές επισκέψεις στους ασθενείς και επίσης να βρίσκονται ως συνεργάτες στα εξωτερικά ιατρεία.
Αν είχαν οι ιατροί τις γνώσεις αυτές τότε θα γλίτωναν πολύ ασθενείς από την ταλαιπωρία της εισαγωγής στο νοσοκομείο και τις δαπανηρές ιατρικές εξετάσεις .
Αν, λοιπόν, οι ιατροί είχαν καλές γνώσεις ψυχοσωματικής ιατρικής και ψυχιατρικής, θα διέκριναν ευκολότερα κάποιο ψυχοσωματικό σύμπτωμα και θα συστήνανε στον ασθενή να συμβουλευθεί κάποιον ψυχίατρο ή ιατρό ψυχοσωματικής ιατρικής.
Καλή ιδέα είναι οι παραπάνω ιατροί να συμμετέχουν στις ιατρικές επισκέψεις στους ασθενείς και επίσης να βρίσκονται ως συνεργάτες στα εξωτερικά ιατρεία.
Το πρόβλημα είναι, όμως, γενικότερο.
Εστιάζεται στην αδιαφορία των ιατρών, μιας και έχει περάσει ο καιρός του οικογενειακού ιατρού - φίλου.
Τα ιδιωτικά νοσοκομεία και οι ιδιώτες ιατροί βλέπουν τον ασθενή ως πελάτη.
Τα δημόσια νοσοκομεία τον βλέπουν ως έναν αριθμό, ως ένα επιπλέον περιστατικό που θα γεμίσει κάποιο κρεβάτι.
Γενικά, η αντιμετώπιση του ασθενή είναι σαν να είναι αριθμός και αυτό είναι που οδηγεί τους ασθενείς στην συμπληρωματική και στην ολιστική ιατρική.
Εστιάζεται στην αδιαφορία των ιατρών, μιας και έχει περάσει ο καιρός του οικογενειακού ιατρού - φίλου.
Τα ιδιωτικά νοσοκομεία και οι ιδιώτες ιατροί βλέπουν τον ασθενή ως πελάτη.
Τα δημόσια νοσοκομεία τον βλέπουν ως έναν αριθμό, ως ένα επιπλέον περιστατικό που θα γεμίσει κάποιο κρεβάτι.
Γενικά, η αντιμετώπιση του ασθενή είναι σαν να είναι αριθμός και αυτό είναι που οδηγεί τους ασθενείς στην συμπληρωματική και στην ολιστική ιατρική.
Ένα παράδειγμα της αδιαφορίας και της κακής εκπαίδευσης των ιατρών είναι κάποιος νεαρός που γνώρισα στο λεωφορείο, φεύγοντας από το πανεπιστημιακό νοσοκομείο.
Ο νεαρός μου είπε ότι είχε αυχενικό σύνδρομο και ότι ο ορθοπεδικός στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου του συνταγογράφησε κάποιο αναλγητικό φάρμακο . Τελικά, έπειτα από συζήτηση με τον νεαρό διαπίστωσα πως το αυχενικό σύνδρομο ήταν απλά μια μυϊκή υπερένταση στους αυχενικούς μύες, εξαιτίας του γεγονότος ότι τον τελευταίο μήνα ο νεαρός διάβαζε πολλές ώρες για τις εξετάσεις του, καθήμενος σε μια σκληρή καρέκλα που δεν ήταν ανατομική καρέκλα γραφείου.
Ο νεαρός μου είπε ότι είχε αυχενικό σύνδρομο και ότι ο ορθοπεδικός στα εξωτερικά ιατρεία του νοσοκομείου του συνταγογράφησε κάποιο αναλγητικό φάρμακο . Τελικά, έπειτα από συζήτηση με τον νεαρό διαπίστωσα πως το αυχενικό σύνδρομο ήταν απλά μια μυϊκή υπερένταση στους αυχενικούς μύες, εξαιτίας του γεγονότος ότι τον τελευταίο μήνα ο νεαρός διάβαζε πολλές ώρες για τις εξετάσεις του, καθήμενος σε μια σκληρή καρέκλα που δεν ήταν ανατομική καρέκλα γραφείου.
Δηλαδή το πρόβλημά του οφειλόταν στην κακή του στάση : διάβαζε με σκυφτό κεφάλι κουράζοντας τους μυς του αυχένα.
Οι ιατροί αντιμετωπίζοντάς τον γρήγορα, δεν φρόντισαν να τον ρωτήσουν για τις καθημερινές του συνήθειες και να διαπιστώσουν τυχόν κακή στάση που συμβαίνει στην πλειοψηφία των ανθρώπων και η οποία δημιουργεί αυχενικό σύνδρομο και οσφυαλγία.
Η συνταγογράφηση κάποιου φαρμάκου είναι η εύκολη λύση.
Με την απλή συζήτηση οι ιατροί θα μπορούσαν να είχαν διαγνώσει ότι τα συμπτώματα των προαναφερθέντων ασθενών ήταν ψυχοσωματικά.
Το ζήτημα είναι βασικά στις καπιταλιστικές δομές του συστήματος υγείας.
Δηλαδή και η υγεία έχει εμπορευματοποιηθεί.
Οι ιατροί αντιμετωπίζοντάς τον γρήγορα, δεν φρόντισαν να τον ρωτήσουν για τις καθημερινές του συνήθειες και να διαπιστώσουν τυχόν κακή στάση που συμβαίνει στην πλειοψηφία των ανθρώπων και η οποία δημιουργεί αυχενικό σύνδρομο και οσφυαλγία.
Η συνταγογράφηση κάποιου φαρμάκου είναι η εύκολη λύση.
Με την απλή συζήτηση οι ιατροί θα μπορούσαν να είχαν διαγνώσει ότι τα συμπτώματα των προαναφερθέντων ασθενών ήταν ψυχοσωματικά.
Το ζήτημα είναι βασικά στις καπιταλιστικές δομές του συστήματος υγείας.
Δηλαδή και η υγεία έχει εμπορευματοποιηθεί.
Από την άλλη, οι ιατροί έχουν τρομοκρατηθεί από τις, συχνά αδικαιολόγητες, μηνύσεις των ασθενών.
Εξαιτίας του φόβου των μηνύσεων, πολλοί ιατροί φοβούνται να εφαρμόσουν - εκτός της εφημερίας τους στο νοσοκομείο - τις πρώτες βοήθειες σε κάποιο άτομο στο δρόμο που παθαίνει κάποια αιφνίδια ασθένεια . Μάλιστα, άκουσα περιστατικό στις ΗΠΑ οφθαλμίατρου που αν και ιατρός δεν εφήρμοσε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (καρδιακές μαλάξεις και φιλί της ζωής) σε κάποιο άτομο που έπαθε ανακοπή, γιατί δεν ήταν αρμοδιότητά του!
Εξαιτίας του φόβου των μηνύσεων, πολλοί ιατροί φοβούνται να εφαρμόσουν - εκτός της εφημερίας τους στο νοσοκομείο - τις πρώτες βοήθειες σε κάποιο άτομο στο δρόμο που παθαίνει κάποια αιφνίδια ασθένεια . Μάλιστα, άκουσα περιστατικό στις ΗΠΑ οφθαλμίατρου που αν και ιατρός δεν εφήρμοσε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση (καρδιακές μαλάξεις και φιλί της ζωής) σε κάποιο άτομο που έπαθε ανακοπή, γιατί δεν ήταν αρμοδιότητά του!
Η σχιζοφρένεια με τις αρμοδιότητες και οι μηνύσεις που καταθέτονται σωρηδόν σε ιατρούς (συχνά με μοναδικό κίνητρο τις παχυλές αποζημιώσεις) είναι χαρακτηριστικά φαινόμενα στις ΗΠΑ.
Στην σχιζοφρενική αυτή χώρα (οι περισσότεροι κάτοικοι των ΗΠΑ κάνουν ψυχανάλυση) οι ιατροί υφίστανται απίστευτες πιέσεις , ήδη από την εισαγωγή τους στην ιατρική.
Μάλιστα, τους πρωτοετείς ειδικευόμενους τους αντιμετωπίζουν σαν σκλάβους !!!
Στην σχιζοφρενική αυτή χώρα (οι περισσότεροι κάτοικοι των ΗΠΑ κάνουν ψυχανάλυση) οι ιατροί υφίστανται απίστευτες πιέσεις , ήδη από την εισαγωγή τους στην ιατρική.
Μάλιστα, τους πρωτοετείς ειδικευόμενους τους αντιμετωπίζουν σαν σκλάβους !!!
Στις ΗΠΑ οι πολίτες πληρώνουν πανάκριβα ασφάλιστρα.
Αν δεν τα καταβάλλουν τότε δεν τους παρέχεται καμία ιατρική πράξη στα νοσοκομεία, πέρα από τις επείγοντα περιστατικά.
Με άλλα λόγια, τα νοσοκομεία είναι για αυτούς που έχουν να πληρώσουν την ασφάλειά τους.
Οι ανασφάλιστοι, που το 2001 ήταν 44 εκατομμύρια, αφήνονται στην τύχη του θεού, αφού το σύστημα υγείας δεν τους δέχεται!
Αλλά ακόμα και οι ασφαλισμένοι είναι υποχείρια των ασφαλιστικών τους εταιριών που για λόγους οικονομίας αναγνωρίζουν από τις ιατρικές τους εξετάσεις τις απολύτως αναγκαίες, με συνέπεια να τίθενται κίνδυνοι ακόμα και για την ζωή των ασθενών …
Αυτά αρχίζουν να παρουσιάζονται σε πολλές δυτικές χώρες.
Τελικά θα αποδειχτεί ότι το καλύτερο σύστημα υγείας είναι της Κούβας!!!
Αν δεν τα καταβάλλουν τότε δεν τους παρέχεται καμία ιατρική πράξη στα νοσοκομεία, πέρα από τις επείγοντα περιστατικά.
Με άλλα λόγια, τα νοσοκομεία είναι για αυτούς που έχουν να πληρώσουν την ασφάλειά τους.
Οι ανασφάλιστοι, που το 2001 ήταν 44 εκατομμύρια, αφήνονται στην τύχη του θεού, αφού το σύστημα υγείας δεν τους δέχεται!
Αλλά ακόμα και οι ασφαλισμένοι είναι υποχείρια των ασφαλιστικών τους εταιριών που για λόγους οικονομίας αναγνωρίζουν από τις ιατρικές τους εξετάσεις τις απολύτως αναγκαίες, με συνέπεια να τίθενται κίνδυνοι ακόμα και για την ζωή των ασθενών …
Αυτά αρχίζουν να παρουσιάζονται σε πολλές δυτικές χώρες.
Τελικά θα αποδειχτεί ότι το καλύτερο σύστημα υγείας είναι της Κούβας!!!
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Σχετικά με το άγχος και την κατάθλιψη θα παραθέσω κάποια στοιχεία από το άρθρο
``Καταπολεμώντας το Στρες΄΄ του R. Sapolsky ( Scientific American, τόμος 2, τεύχος 3, ελληνική έκδοση, Μάρτιος 2004 εκδόσεις Κάτοπτρο).
Οι οδοί του στρες είναι πολλές και εμπλέκουν πολλές περιοχές του εγκεφάλου.
Όταν υπάρχει μια πραγματική ή φανταστική απειλή τότε ενεργοποιούνται τα αισθητήρια κέντρα και τα ανώτερα κέντρα έλλογης σκέψης στον εγκεφαλικό φλοιό.
Τότε ο φλοιός στέλνει μήνυμα στη αμυγδαλή που είναι ο κύριος διαμεσολαβητής της ανταπόκρισης στο στρες (και επίσης σχετίζεται με την ανάμνηση αρνητικών
και επώδυνων ερεθισμάτων).
Η αμυγδαλή εκκρίνει την ορμόνη CRH (παράγοντας έκκρισης της κορτικοτροφίνης) που διεγείρει
το στέλεχος.
Το στέλεχος, με τη σειρά του, ενεργοποιεί μέσω του μυελού το συμπαθητικό νευρικό σύστημα (είναι αυτό που διεγείρει τον οργανισμό σε μια κατάσταση ``πολέμου ή φυγής΄΄ με ταχυκαρδία, ταχύπνοια και άλλες εκδηλώσεις) και ως ανταπόκριση ο μυελός των επινεφριδίων παράγει την επινεφρίνη (αδρεναλίνη), τον νευροδιαβιβαστή του στρες (μάλιστα στον όγκο του μυελού των επινεφριδίων που ονομάζεται φαιοχρωμοκύτωμα έχουμε υπέρταση, ταχυκαρδία και υπεργλυκαιμία μιας και οι κατεχολαμίνες - αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη - αυξάνουν τη γλυκόζη στο αίμα και τη γλυκογονόλυση στο ήπαρ).
Επίσης, μέσω διαφορετικής νευρικής οδού πυροδοτείται η απελευθέρωση γλυκοκορτικοειδών από τoν φλοιό των επινεφριδίων (τα γλυκοκορτικοειδή είναι αυτά που παχαίνουν το άτομο με το σύνδρομο ή νόσο Cushing που έχει υπερπαραγωγή κορτιζόλης από αδένωμα ή καρκίνωμα του φλοιού των επινεφριδίων στο σύνδρομο Cushing ή υπερπλασία του φλοιού των επινεφριδίων από το βασεόφιλο αδένωμα του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης στη νόσο/ επίσης τα γλυκοκορτικοειδή έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, εξ’ ου και η χρήση κορτιζόνης σε φλεγμονές ή άσθμα).
Η αδρεναλίνη και τα γλυκοκορτικοειδή δρουν στους μυς, την καρδιά και τους πνεύμονες, ετοιμάζοντας τον οργανισμό για ``πόλεμο ή φυγή΄΄.
Στο χρόνιο στρες τα γλυκοκορτικοειδή επάγουν τη απελευθέρωση νοραδρεναλίνης (νορεπινεφρίνης) από τον υπομέλανα τόπο του εγκεφάλου ο οποίος επικοινωνεί με την αμυγδαλή και οδηγεί στην παραγωγή περισσότερο CRH και σε συνεχή ανατροφοδότηση των οδών του στρες.
Οι κατεχολαμίνες (αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη) και τα γλυκοκορτικοειδή σε χρόνια αυξημένες τιμές προκαλούν αύξηση της αρτηριακής πίεσης (προδιάθεση για έμφραγμα και για εγκεφαλικό), ταχυκαρδία και αρρυθμίες (οι κατεχολαμίνες), υπεργλυκαιμία (προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη, ιδίως σε κληρονομική προδιάθεση), παχυσαρκία, σεξουαλική δυσλειτουργία (ιδίως τα γλυκοκορτικοειδή) και πιθανώς σχετίζονται με διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα - νόσους κολλαγόνου (αφού υπάρχει γενετική προδιάθεση).
Το παρατεταμένο στρες εξαντλεί τα επίπεδα του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη (ανεπάρκεια των ντοπαμινεργικών νευρώνων της μέλαινας ουσίας συνοδευόμενη με γλοίωση οδηγεί στην νόσο του Πάρκινσον και γενικά σε δυστονία - η νόσος του Πάρκινσον θεραπεύεται με τη χορήγηση λεβοντόπα/ επίσης συσχέτιση της ντοπαμίνης με τη σχιζοφρένεια όπου παρατηρείται υπερλειτουργία του ντοπαμινεργικού συστήματος - τα περισσότερα αντιψυχωσικά φάρμακα δρουν ανταγωνιστικά στους ντοπαμινεργικούς υποδοχείς), που συμμετέχει στην οδό που επάγει ευχαρίστηση, μέσω οδών που περιλαμβάνουν πολλές περιοχές του εγκεφάλου όπως των μετωπιαίο λοβό.
Επίσης, το παρατεταμένο στρες εξαντλεί τα επίπεδα της νορεπινεφρίνης αφού σταματά η διέγερση από τον πυρήνα της ραφής στον εγκέφαλο και ως εκ’ τούτου ο υπομέλανας τόπος εκκρίνει λιγότερη επινεφρίνη και έτσι μειώνεται η προσοχή (το στρες σχετίζεται με διάσπαση προσοχής και διαταραχή της μνήμης και της μάθησης). Παράλληλα, το ``όργανο΄΄ μνήμης, ο ιππόκαμπος (που τα τελευταία χρόνια βρέθηκε ότι έχει νευρικά κύτταρα που αναπτύσσονται σε αντίθεση με το δόγμα ότι τα νευρικά κύτταρα δεν πολλαπλασιάζονται), συρρικνώνεται!!!
Το στρες προκαλεί κυτταρικό θάνατος τον ιππόκαμπο και η περιοχή είναι 10 - 20% συρρικνωμένη σε αγχωτικά/ καταθλιπτικά άτομα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα μνήμης (αλλά μάλλον όχι άνοια - όπως τύπου Alzheimer - που έχει διαφορετικά αίτια που εμπλέκουν τον νευροδιαβιβαστή ακετυλοχολίνη - απώλεια ακετυλοτρασφεράση της χολίνης, ακετυλοχολίνη και ακετυλοχολινεστεράση - και κληρονομικούς παράγοντες).
Παράλληλα, το παρατεταμένο στρες οδηγεί σε εξάντληση του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη, οδηγώντας σε μειωμένη έκκρισή της από τον πυρήνα της ραφής στον εγκέφαλο ο οποίος επικοινωνεί με τον υπομέλανα τόπο και τον φλοιό.
Αυτή η ανεπάρκεια της σεροτονίνης σχετίζεται με την κατάθλιψη και αντιμετωπίζεται με τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά ή τους SSRIs (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης) όπως η φλουοξετίνη (το πασίγνωστο Prozac ή Ladose) ή η παροξετίνη (Seroxat).
Στο στρες συμμετέχει και η ουσία Ρ που απελευθερώνεται σε επώδυνα ερεθίσματα (έχει αναλγητική δράση και τα οπιούχα, όπως η μορφίνη, την αυξάνουν) και στο στρες.
Δρα στους υποδοχείς νευροκινίνης - 1 που βρίσκονται σε όλο το κεντρικό νευρικό σύστημα και ιδίως στην αμυγδαλή και στον υπομέλανα τόπο του εγκεφάλου.
Η αναστολή της ουσίας Ρ ενδεχομένως μειώνει το στρες.
Νεότερες έρευνες κατευθύνονται στην αναστολή των υποδοχέων του CRH (παράγοντας έκκρισης κορτικοτροφίνης που απελευθερώνεται από την αμυγδαλή και συμμετέχει στο στρες) στο εγκεφαλικό στέλεχος.
Αυτή η αναστολή θα καταστείλει το συμπαθητικό σύστημα και άρα την έκκριση αδρεναλίνης από το μυελό των επινεφριδίων.
Επιπρόσθετα, υπάρχει και ο εγκεφαλικός νευροτροφικός παράγοντας (BDNF) που παίζει ρόλο στην δημιουργία νέων νευρικών κυττάρων.
Ελέγχοντας την ουσία αυτή στον εγκέφαλο μπορεί να αντισταθμιστούν οι επιβλαβείς δράσεις των γλυκοκορτικοειδών στην νευρογέννεση που λαμβάνει χώρα στον ιππόκαμπο και να προληφθεί η συρρίκνωση του ιπποκάμπου και η επακόλουθη διαταραχή της μνήμης και της μάθησης που παρατηρείται στο χρόνιο στρες και την κατάθλιψη.
Υπάρχει τέλος και η προοπτική για γονιδιακή θεραπεία. Η εισαγωγή γονιδίων που να αποτρέπουν τη νευρική οδό στην αμυγδαλή μπορεί να μειώσει το στρες. Επίσης, η εισαγωγή γονιδίων στον ιππόκαμπο θα μπορούσε να οδηγήσει στην παραγωγή πρωτεϊνών που αποικοδομούν τα γλυκοκορτικοειδή, προλαμβάνοντας την καταστροφή των κυττάρων στον ιππόκαμπο και την επακόλουθη διαταραχή της μνήμης και της μάθησης που συχνά συνοδεύουν το στρες και την κατάθλιψη.
``Καταπολεμώντας το Στρες΄΄ του R. Sapolsky ( Scientific American, τόμος 2, τεύχος 3, ελληνική έκδοση, Μάρτιος 2004 εκδόσεις Κάτοπτρο).
Οι οδοί του στρες είναι πολλές και εμπλέκουν πολλές περιοχές του εγκεφάλου.
Όταν υπάρχει μια πραγματική ή φανταστική απειλή τότε ενεργοποιούνται τα αισθητήρια κέντρα και τα ανώτερα κέντρα έλλογης σκέψης στον εγκεφαλικό φλοιό.
Τότε ο φλοιός στέλνει μήνυμα στη αμυγδαλή που είναι ο κύριος διαμεσολαβητής της ανταπόκρισης στο στρες (και επίσης σχετίζεται με την ανάμνηση αρνητικών
και επώδυνων ερεθισμάτων).
Η αμυγδαλή εκκρίνει την ορμόνη CRH (παράγοντας έκκρισης της κορτικοτροφίνης) που διεγείρει
το στέλεχος.
Το στέλεχος, με τη σειρά του, ενεργοποιεί μέσω του μυελού το συμπαθητικό νευρικό σύστημα (είναι αυτό που διεγείρει τον οργανισμό σε μια κατάσταση ``πολέμου ή φυγής΄΄ με ταχυκαρδία, ταχύπνοια και άλλες εκδηλώσεις) και ως ανταπόκριση ο μυελός των επινεφριδίων παράγει την επινεφρίνη (αδρεναλίνη), τον νευροδιαβιβαστή του στρες (μάλιστα στον όγκο του μυελού των επινεφριδίων που ονομάζεται φαιοχρωμοκύτωμα έχουμε υπέρταση, ταχυκαρδία και υπεργλυκαιμία μιας και οι κατεχολαμίνες - αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη - αυξάνουν τη γλυκόζη στο αίμα και τη γλυκογονόλυση στο ήπαρ).
Επίσης, μέσω διαφορετικής νευρικής οδού πυροδοτείται η απελευθέρωση γλυκοκορτικοειδών από τoν φλοιό των επινεφριδίων (τα γλυκοκορτικοειδή είναι αυτά που παχαίνουν το άτομο με το σύνδρομο ή νόσο Cushing που έχει υπερπαραγωγή κορτιζόλης από αδένωμα ή καρκίνωμα του φλοιού των επινεφριδίων στο σύνδρομο Cushing ή υπερπλασία του φλοιού των επινεφριδίων από το βασεόφιλο αδένωμα του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης στη νόσο/ επίσης τα γλυκοκορτικοειδή έχουν αντιφλεγμονώδη δράση, εξ’ ου και η χρήση κορτιζόνης σε φλεγμονές ή άσθμα).
Η αδρεναλίνη και τα γλυκοκορτικοειδή δρουν στους μυς, την καρδιά και τους πνεύμονες, ετοιμάζοντας τον οργανισμό για ``πόλεμο ή φυγή΄΄.
Στο χρόνιο στρες τα γλυκοκορτικοειδή επάγουν τη απελευθέρωση νοραδρεναλίνης (νορεπινεφρίνης) από τον υπομέλανα τόπο του εγκεφάλου ο οποίος επικοινωνεί με την αμυγδαλή και οδηγεί στην παραγωγή περισσότερο CRH και σε συνεχή ανατροφοδότηση των οδών του στρες.
Οι κατεχολαμίνες (αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη) και τα γλυκοκορτικοειδή σε χρόνια αυξημένες τιμές προκαλούν αύξηση της αρτηριακής πίεσης (προδιάθεση για έμφραγμα και για εγκεφαλικό), ταχυκαρδία και αρρυθμίες (οι κατεχολαμίνες), υπεργλυκαιμία (προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη, ιδίως σε κληρονομική προδιάθεση), παχυσαρκία, σεξουαλική δυσλειτουργία (ιδίως τα γλυκοκορτικοειδή) και πιθανώς σχετίζονται με διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα - νόσους κολλαγόνου (αφού υπάρχει γενετική προδιάθεση).
Το παρατεταμένο στρες εξαντλεί τα επίπεδα του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη (ανεπάρκεια των ντοπαμινεργικών νευρώνων της μέλαινας ουσίας συνοδευόμενη με γλοίωση οδηγεί στην νόσο του Πάρκινσον και γενικά σε δυστονία - η νόσος του Πάρκινσον θεραπεύεται με τη χορήγηση λεβοντόπα/ επίσης συσχέτιση της ντοπαμίνης με τη σχιζοφρένεια όπου παρατηρείται υπερλειτουργία του ντοπαμινεργικού συστήματος - τα περισσότερα αντιψυχωσικά φάρμακα δρουν ανταγωνιστικά στους ντοπαμινεργικούς υποδοχείς), που συμμετέχει στην οδό που επάγει ευχαρίστηση, μέσω οδών που περιλαμβάνουν πολλές περιοχές του εγκεφάλου όπως των μετωπιαίο λοβό.
Επίσης, το παρατεταμένο στρες εξαντλεί τα επίπεδα της νορεπινεφρίνης αφού σταματά η διέγερση από τον πυρήνα της ραφής στον εγκέφαλο και ως εκ’ τούτου ο υπομέλανας τόπος εκκρίνει λιγότερη επινεφρίνη και έτσι μειώνεται η προσοχή (το στρες σχετίζεται με διάσπαση προσοχής και διαταραχή της μνήμης και της μάθησης). Παράλληλα, το ``όργανο΄΄ μνήμης, ο ιππόκαμπος (που τα τελευταία χρόνια βρέθηκε ότι έχει νευρικά κύτταρα που αναπτύσσονται σε αντίθεση με το δόγμα ότι τα νευρικά κύτταρα δεν πολλαπλασιάζονται), συρρικνώνεται!!!
Το στρες προκαλεί κυτταρικό θάνατος τον ιππόκαμπο και η περιοχή είναι 10 - 20% συρρικνωμένη σε αγχωτικά/ καταθλιπτικά άτομα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα μνήμης (αλλά μάλλον όχι άνοια - όπως τύπου Alzheimer - που έχει διαφορετικά αίτια που εμπλέκουν τον νευροδιαβιβαστή ακετυλοχολίνη - απώλεια ακετυλοτρασφεράση της χολίνης, ακετυλοχολίνη και ακετυλοχολινεστεράση - και κληρονομικούς παράγοντες).
Παράλληλα, το παρατεταμένο στρες οδηγεί σε εξάντληση του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη, οδηγώντας σε μειωμένη έκκρισή της από τον πυρήνα της ραφής στον εγκέφαλο ο οποίος επικοινωνεί με τον υπομέλανα τόπο και τον φλοιό.
Αυτή η ανεπάρκεια της σεροτονίνης σχετίζεται με την κατάθλιψη και αντιμετωπίζεται με τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά ή τους SSRIs (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης) όπως η φλουοξετίνη (το πασίγνωστο Prozac ή Ladose) ή η παροξετίνη (Seroxat).
Στο στρες συμμετέχει και η ουσία Ρ που απελευθερώνεται σε επώδυνα ερεθίσματα (έχει αναλγητική δράση και τα οπιούχα, όπως η μορφίνη, την αυξάνουν) και στο στρες.
Δρα στους υποδοχείς νευροκινίνης - 1 που βρίσκονται σε όλο το κεντρικό νευρικό σύστημα και ιδίως στην αμυγδαλή και στον υπομέλανα τόπο του εγκεφάλου.
Η αναστολή της ουσίας Ρ ενδεχομένως μειώνει το στρες.
Νεότερες έρευνες κατευθύνονται στην αναστολή των υποδοχέων του CRH (παράγοντας έκκρισης κορτικοτροφίνης που απελευθερώνεται από την αμυγδαλή και συμμετέχει στο στρες) στο εγκεφαλικό στέλεχος.
Αυτή η αναστολή θα καταστείλει το συμπαθητικό σύστημα και άρα την έκκριση αδρεναλίνης από το μυελό των επινεφριδίων.
Επιπρόσθετα, υπάρχει και ο εγκεφαλικός νευροτροφικός παράγοντας (BDNF) που παίζει ρόλο στην δημιουργία νέων νευρικών κυττάρων.
Ελέγχοντας την ουσία αυτή στον εγκέφαλο μπορεί να αντισταθμιστούν οι επιβλαβείς δράσεις των γλυκοκορτικοειδών στην νευρογέννεση που λαμβάνει χώρα στον ιππόκαμπο και να προληφθεί η συρρίκνωση του ιπποκάμπου και η επακόλουθη διαταραχή της μνήμης και της μάθησης που παρατηρείται στο χρόνιο στρες και την κατάθλιψη.
Υπάρχει τέλος και η προοπτική για γονιδιακή θεραπεία. Η εισαγωγή γονιδίων που να αποτρέπουν τη νευρική οδό στην αμυγδαλή μπορεί να μειώσει το στρες. Επίσης, η εισαγωγή γονιδίων στον ιππόκαμπο θα μπορούσε να οδηγήσει στην παραγωγή πρωτεϊνών που αποικοδομούν τα γλυκοκορτικοειδή, προλαμβάνοντας την καταστροφή των κυττάρων στον ιππόκαμπο και την επακόλουθη διαταραχή της μνήμης και της μάθησης που συχνά συνοδεύουν το στρες και την κατάθλιψη.
Αντιμετώπιση του άγχους με φυσικά μέσα.
Α) Ένας πολύ καλός τρόπος αντιμετώπισης του άγχους είναι η άσκηση και ιδίως η αερόβια (όπως τζόγκινγκ, κωπηλατική κτλ).
Μπορείτε να κάνετε 20 λεπτά διάδρομο (treadmill) σε γυμναστήριο.
Μπορείτε να κάνετε 20 λεπτά διάδρομο (treadmill) σε γυμναστήριο.
Β) Αρωματοθεραπεία: αγοράστε κάποιο χαλαρωτικό αιθέριο έλαιο από το φαρμακείο και ρίξτε 2 - 3 σταγόνες σε ειδικό πήλινο δοχείο που έχει κερί στην βάση του και δοχειάκι στην κορυφή που το γεμίζουμε με νερό και διαλύουμε μέσα τα αιθέρια έλαια.
Δοκιμάστε και συνδυασμούς αιθέριων ελαίων. Χαλαρωτικά αιθέρια έλαια είναι η λεβάντα, το ροδέλαιο και ροδόξυλο, το ιλάγκ - ιλάγκ, το δενδρολίβανο κ.α.
Δοκιμάστε και συνδυασμούς αιθέριων ελαίων. Χαλαρωτικά αιθέρια έλαια είναι η λεβάντα, το ροδέλαιο και ροδόξυλο, το ιλάγκ - ιλάγκ, το δενδρολίβανο κ.α.
Γ) Δοκιμάστε ένα ζεστό μπάνιο (σε κλασσική μπανιέρα χαλαρώστε για 20 - 30 λεπτά βυθισμένος στο νερό) που είναι χαλαρωτικό, ιδίως πριν τον ύπνο.
Μάλιστα μπορείτε να διαλύσετε στο νερό αιθέρια έλαια όπως το δενδρολίβανο.
Το ζεστό μπάνιο δεν συνίσταται σε ζεστό καιρό (καλοκαίρι).
Αν δεν έχετε χρόνο, απλά κάντε ένα ντους.
Μάλιστα μπορείτε να διαλύσετε στο νερό αιθέρια έλαια όπως το δενδρολίβανο.
Το ζεστό μπάνιο δεν συνίσταται σε ζεστό καιρό (καλοκαίρι).
Αν δεν έχετε χρόνο, απλά κάντε ένα ντους.
Δ) Πιείτε κάποιο χαλαρωτικό αφέψημα: τίλιο, χαμομήλι, φασκόμηλο, τσάι του βουνού, μέντα (βοηθάει και το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου).
Ε) Ακούστε ήρεμη μουσική όπως Yanni
(π.χ. το ``Ιn my Time΄΄)
ή ήρεμα κλασσικά κομμάτια (ιδίως με φλάουτο) ή ειδική χαλαρωτική μουσική που υπάρχει σε όλα τα δισκοπωλεία.
Η ήρεμη μουσική , αλλά και το μπαρόκ, βοηθάνε στη συγκέντρωση π.χ. ενός μαθητή ή φοιτητή που μελετάει τα μαθήματά του.
Ο χειρότερος εχθρός της μάθησης είναι η διάσπαση προσοχής (π.χ εξαιτίας νεύρωσης).
(π.χ. το ``Ιn my Time΄΄)
ή ήρεμα κλασσικά κομμάτια (ιδίως με φλάουτο) ή ειδική χαλαρωτική μουσική που υπάρχει σε όλα τα δισκοπωλεία.
Η ήρεμη μουσική , αλλά και το μπαρόκ, βοηθάνε στη συγκέντρωση π.χ. ενός μαθητή ή φοιτητή που μελετάει τα μαθήματά του.
Ο χειρότερος εχθρός της μάθησης είναι η διάσπαση προσοχής (π.χ εξαιτίας νεύρωσης).
ΣΤ) Η βαλεριάνα είναι φυτικό χαλαρωτικό για άγχος και αϋπνία και μπορείτε να το βρείτε στα φαρμακεία
π.χ. το σκεύασμα Quite Life της εταιρίας Lanes που περιέχει και το βότανο πασιφλόρα, αλλά και συμπλέγματα της βιταμίνης Β που ``κάνουν καλό στα νεύρα΄΄.
π.χ. το σκεύασμα Quite Life της εταιρίας Lanes που περιέχει και το βότανο πασιφλόρα, αλλά και συμπλέγματα της βιταμίνης Β που ``κάνουν καλό στα νεύρα΄΄.
Ζ) Άλλο φυσικό ηρεμιστικό, κυρίως αντικαταθλιπτικό, είναι το βότανο Hyperici Herba με το εμπορικό όνομα Remotiv το οποίο θα βρείτε στα φαρμακεία.
Η) Υπάρχουν και ειδικά χαλαρωτικά χάπια με την ονομασία Αγιουβέρδα (Himalaya) που θα βρείτε επίσης στα φαρμακεία.
Θ) Άλλο χαλαρωτικό είναι τα ανθοϊάματα Μπαχ τα οποία θα βρείτε στα φαρμακεία.
Διαλύετε σταγόνες από το ανθο-ίαμα σε ένα ποτήρι νερό.
Διαλύετε σταγόνες από το ανθο-ίαμα σε ένα ποτήρι νερό.
Ι) Δοκιμάστε και την ομοιοπαθητική.
Κάποιος ομοιοπαθητικός μπορεί να σας συνταγογραφήσει αγχολυτικά.
Αποφύγετε τη μέντα (τσίχλες, οδοντόκρεμες) όταν λαμβάνετε ομοιοπαθητικά φάρμακα.
Κάποιος ομοιοπαθητικός μπορεί να σας συνταγογραφήσει αγχολυτικά.
Αποφύγετε τη μέντα (τσίχλες, οδοντόκρεμες) όταν λαμβάνετε ομοιοπαθητικά φάρμακα.
Κ) Αγχολυτικό και αντικαταθλιπτικό είναι και το βότανο St John’s Wort που θα βρείτε στα φαρμακεία.
Λ) Ψυχολογική βοήθεια από ειδικό: ψυχολόγο (λεκτική προσέγγιση με χρήση ειδικής μεθόδους για τη συγκεκριμένη περίσταση π.χ. γνωσιακή - συμπεριφορολογική θεραπεία) ή ψυχίατρο (συχνότερα σε ψυχιατρικό υπόβαθρο, όπως κατάθλιψη, και χρήση φαρμάκων που συνήθως έχουν παρενέργειες και συχνά προκαλούν εθισμό).
Προτιμείστε κάποιον ψυχίατρο που προχωράει σε υποστηρικτική (λεκτική) θεραπεία και δεν ξεφορτώνεται τον ασθενή απλά φορτώνοντάς τον με φάρμακα (τα οποία συχνά είναι αναπόφευκτα όταν το άγχος είναι αφόρητο).
Τεράστια σημασία έχει η αιτιολογική θεραπεία, δηλαδή η εύρεση της αιτίας του άγχους.
Για παράδειγμα, συχνή είναι η αγχώδης αντιδραστική νεύρωση - συχνά καταθλιπτικού τύπου - που σχετίζεται με απωθημένες εμπειρίες και αρνητικά συναισθήματα που ανάγονται συνήθως στην παιδική ηλικία π.χ. κάποιος καταπιεστικός ή αδιάφορος γονέας, διαζύγιο και γενικά προβλήματα στην σχέση με τους γονείς.
Για την αντιμετώπιση του άγχους τεράστια σημασία έχει η αλλαγή του τρόπου ζωής, πάντα με αιτιολογική αντιμετώπιση του άγχους και όχι απλά με αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του με φάρμακα.
Προτιμείστε κάποιον ψυχίατρο που προχωράει σε υποστηρικτική (λεκτική) θεραπεία και δεν ξεφορτώνεται τον ασθενή απλά φορτώνοντάς τον με φάρμακα (τα οποία συχνά είναι αναπόφευκτα όταν το άγχος είναι αφόρητο).
Τεράστια σημασία έχει η αιτιολογική θεραπεία, δηλαδή η εύρεση της αιτίας του άγχους.
Για παράδειγμα, συχνή είναι η αγχώδης αντιδραστική νεύρωση - συχνά καταθλιπτικού τύπου - που σχετίζεται με απωθημένες εμπειρίες και αρνητικά συναισθήματα που ανάγονται συνήθως στην παιδική ηλικία π.χ. κάποιος καταπιεστικός ή αδιάφορος γονέας, διαζύγιο και γενικά προβλήματα στην σχέση με τους γονείς.
Για την αντιμετώπιση του άγχους τεράστια σημασία έχει η αλλαγή του τρόπου ζωής, πάντα με αιτιολογική αντιμετώπιση του άγχους και όχι απλά με αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του με φάρμακα.
